| Summary: | Takdîm-te’hîr konusu, belâgatın furû’larından olan meânî ilminin önemli mevzularından biridir. Takdîm-te’hîr; mütekellime söz üzerinde tasarrufta bulunma hakkı vererek zihninde tasavvur ettiği manayı daha iyi aktarabilmesine katkı sağlayan bir ifade biçimidir. Her ne kadar takdîm-te’hîr belâgatın bahsi olsa da belâgat müstakil bir ilim olarak teşekkül etmeden önce nahivle iç içe olmuştur. Nahiv alimleri, belâgatın bazı konularına kitaplarında dağınık bir şekilde yer vermişlerdir. İlk nahiv kitabı olan El-Kitâb’da takdîm-te’hîre değinilmiş olması, söylediklerimizi teyit etmektedir. Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî, her ne kadar bu konuya ilk değinen alim olsa da takdîm-te’hîrin mana üzerindeki etkisine bir yorum yapmamıştır. Sîbeveyhi ise, bu konunun manaya olan tesirini ele alması hasebiyle anlamsal yorum arayışına giren ve bu bahsi belâgî açıdan ilk kez ele alan alim olmuştur. Sîbeveyhi, takdîmi-te’hîri, inâyet/ihtimâm hususlarıyla gerekçelendirmiştir. Dolayısıyla belâgat ilmi açısından konumuzun gövdesini oluşturan takdîm-te’hîr ile ilgili Sîbeveyhi’nin yorumları daha fazla önem arzetmektedir. Sîbeveyhi’nin takdîm-te’hîr konusunu El-Kitâb’ına dahil etmesi, daha sonraki nahiv alimlerinin de inceleme alanlarına yansımış ve bu konuya ehemmiyet vermelerini gerektirmiştir. Biz de bu makalemizde nahiv alimlerinin takdîm-te’hîr konusundaki görüşlerini beyân ederek bu alimlerin takdîm-te’hîri hangi açıdan ele alıp eserlerinde incelediklerini derledik. Bu makale “Kur’an’ın 30. Cüzü Örnekliğinde Takdîm-Te’hîr Olgusu” isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
|
|---|