İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları
İslam hüküm teorisinde şer’î/teklîfî hükümler; cumhura göre vacip, mendub, mubah, mekruh ve haram olmak üzere temelde beşe ayrılmaktadır. Bunlardan “mubah”, mükellefin yapma ve terk etme arasında muhayyer olduğu hukuki serbest alanları ifade etmekte olup şer’î hükümler içerisinde en geniş alanı olu...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Sirnak University
2019-06-01
|
| Series: | Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/733103 |
| _version_ | 1797449647601483776 |
|---|---|
| author | İbrahim Yılmaz |
| author_facet | İbrahim Yılmaz |
| author_sort | İbrahim Yılmaz |
| collection | DOAJ |
| description | İslam hüküm teorisinde şer’î/teklîfî hükümler; cumhura
göre vacip, mendub, mubah, mekruh ve haram olmak üzere temelde beşe ayrılmaktadır.
Bunlardan “mubah”, mükellefin yapma ve
terk etme arasında muhayyer olduğu hukuki serbest alanları ifade etmekte olup şer’î
hükümler içerisinde en geniş alanı oluşturmaktadır. Diğer taraftan İslam
hukukunda haramlar/yasaklar sınırlıdır ve bunlar naslarla belirlenmiştir.
Prensip olarak haramların dışında kalan durumlar, helal (hukuken serbest olan)
alanı oluşturmaktadır. Fıkıh literatüründe helal bazen mubah ile eş anlamlı
olarak kullanılmakla birlikte mutlak olarak zikredildiğinde mendup ve vacibi de
içerisine almaktadır. Bu yüzden ibaha/mubahlık (hukuki serbestlik) ifade eden üslupların/yolların ayrıca tespit
edilmesi önem arz etmektedir. Mubahlığa
delalet eden “ibaha” lafzı veya bu kelimenin türevleri Kuran’da geçmemekle
birlikte bazı hadis metinlerinde “ibaha” lafzı geçmektedir. Diğer taraftan İslam
hukukunda, aksine bir delil veya karine olmadığı sürece kesin yükümlülük
bildiren taleplerin (emir ve nehiy) dışında kalan fiillerde mubahlığın esas
olduğu temel bir ilke olarak kabul edilmiştir. Nitekim bu çerçevede Kuran ve Sünnet
lafızlarında, doğrudan (sarahaten) veya dolaylı olarak (karine ile) ibahaya
delalet eden birçok ifade tarzı/üslup bulunmaktadır. Klasik dönem fıkıh usulü
eserlerinde ibahayı/mubahlığı bilme yolları üzerinde ayrıca durulmamıştır. Son
dönem İslam hukukçuları ise ibahayı/mubahlığı bilme yollarını; “turuku
ma’rifeti’l-ibâha”, “esâlîbü’l-ibâha” ve “sıyağu’l-ibâha” gibi başlıklar altında
incelemişlerdir. Ancak bu çalışmalarda mubahlığı bilme yolları bir bütün olarak
derli toplu bir şekilde incelenmemiştir. İslam hüküm teorisinde mubahlığı bilme
yolları, “nass” ve “nass dışı” olmak üzere temelde ikiye ayrılmaktadır. Nassın mubahlığa
delaleti ise doğrudan (sarahaten) ve dolaylı (karine ile) olmak üzere iki
şekilde olmaktadır. Prensip olarak naslarla şer’î ibaha olarak
isimlendirilen mubah hükümler sabit olmaktadır. Bu makalede, İslam hüküm
teorisinde “nasların mubahlığa delalet etme yolları” üzerinde durulacaktır. |
| first_indexed | 2024-03-09T14:29:06Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-be1d31cb39a84b88937a678bf6922795 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2146-4901 2667-6575 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-09T14:29:06Z |
| publishDate | 2019-06-01 |
| publisher | Sirnak University |
| record_format | Article |
| series | Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi |
| spelling | doaj.art-be1d31cb39a84b88937a678bf69227952023-11-28T04:58:38ZengSirnak UniversityŞırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi2146-49012667-65752019-06-0110227910810.35415/sirnakifd.5384431747İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yollarıİbrahim Yılmaz0NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİİslam hüküm teorisinde şer’î/teklîfî hükümler; cumhura göre vacip, mendub, mubah, mekruh ve haram olmak üzere temelde beşe ayrılmaktadır. Bunlardan “mubah”, mükellefin yapma ve terk etme arasında muhayyer olduğu hukuki serbest alanları ifade etmekte olup şer’î hükümler içerisinde en geniş alanı oluşturmaktadır. Diğer taraftan İslam hukukunda haramlar/yasaklar sınırlıdır ve bunlar naslarla belirlenmiştir. Prensip olarak haramların dışında kalan durumlar, helal (hukuken serbest olan) alanı oluşturmaktadır. Fıkıh literatüründe helal bazen mubah ile eş anlamlı olarak kullanılmakla birlikte mutlak olarak zikredildiğinde mendup ve vacibi de içerisine almaktadır. Bu yüzden ibaha/mubahlık (hukuki serbestlik) ifade eden üslupların/yolların ayrıca tespit edilmesi önem arz etmektedir. Mubahlığa delalet eden “ibaha” lafzı veya bu kelimenin türevleri Kuran’da geçmemekle birlikte bazı hadis metinlerinde “ibaha” lafzı geçmektedir. Diğer taraftan İslam hukukunda, aksine bir delil veya karine olmadığı sürece kesin yükümlülük bildiren taleplerin (emir ve nehiy) dışında kalan fiillerde mubahlığın esas olduğu temel bir ilke olarak kabul edilmiştir. Nitekim bu çerçevede Kuran ve Sünnet lafızlarında, doğrudan (sarahaten) veya dolaylı olarak (karine ile) ibahaya delalet eden birçok ifade tarzı/üslup bulunmaktadır. Klasik dönem fıkıh usulü eserlerinde ibahayı/mubahlığı bilme yolları üzerinde ayrıca durulmamıştır. Son dönem İslam hukukçuları ise ibahayı/mubahlığı bilme yollarını; “turuku ma’rifeti’l-ibâha”, “esâlîbü’l-ibâha” ve “sıyağu’l-ibâha” gibi başlıklar altında incelemişlerdir. Ancak bu çalışmalarda mubahlığı bilme yolları bir bütün olarak derli toplu bir şekilde incelenmemiştir. İslam hüküm teorisinde mubahlığı bilme yolları, “nass” ve “nass dışı” olmak üzere temelde ikiye ayrılmaktadır. Nassın mubahlığa delaleti ise doğrudan (sarahaten) ve dolaylı (karine ile) olmak üzere iki şekilde olmaktadır. Prensip olarak naslarla şer’î ibaha olarak isimlendirilen mubah hükümler sabit olmaktadır. Bu makalede, İslam hüküm teorisinde “nasların mubahlığa delalet etme yolları” üzerinde durulacaktır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/733103i̇slâm hukukuhüküm teorisinassdelaletmubahlıkislamic lawprovision theorynass (religious text)expression/indicationibaha/legal freedom |
| spellingShingle | İbrahim Yılmaz İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi i̇slâm hukuku hüküm teorisi nass delalet mubahlık islamic law provision theory nass (religious text) expression/indication ibaha/legal freedom |
| title | İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları |
| title_full | İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları |
| title_fullStr | İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları |
| title_full_unstemmed | İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları |
| title_short | İslam Hukuk Metodolojisinde Nasların Mubahlığa Delalet Etme Yolları |
| title_sort | islam hukuk metodolojisinde naslarin mubahliga delalet etme yollari |
| topic | i̇slâm hukuku hüküm teorisi nass delalet mubahlık islamic law provision theory nass (religious text) expression/indication ibaha/legal freedom |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/733103 |
| work_keys_str_mv | AT ibrahimyılmaz islamhukukmetodolojisindenaslarınmubahlıgadelaletetmeyolları |