مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد
گچ از جمله مصالح سنتی در ایران است که در دورههای تاریخی، بهویژه در اقلیم گرموخشک، در معماری و آرایههای معماری بهوفور استفاده شده؛ اوج هنر گچبری در دوران اسلامی، سدۀ 7 و 8 ه. ق. است. معمولاً از رنگ جهت بروز جلوۀ هنری و زیبایی، در تکمیل گچبری استفاده میشده است. یکی از بناهای شاخص سدۀ 8 ه. ق....
Main Author: | |
---|---|
Format: | Article |
Language: | fas |
Published: |
Yazd University
2021-02-01
|
Series: | معماری اقلیم گرم و خشک |
Subjects: | |
Online Access: | http://smb.yazd.ac.ir/article_2140_a941d47ccae2f4fe64e64e82a05ab0d4.pdf |
_version_ | 1797817729747517440 |
---|---|
author | یاسر حمزوی |
author_facet | یاسر حمزوی |
author_sort | یاسر حمزوی |
collection | DOAJ |
description | گچ از جمله مصالح سنتی در ایران است که در دورههای تاریخی، بهویژه در اقلیم گرموخشک، در معماری و آرایههای معماری بهوفور استفاده شده؛ اوج هنر گچبری در دوران اسلامی، سدۀ 7 و 8 ه. ق. است. معمولاً از رنگ جهت بروز جلوۀ هنری و زیبایی، در تکمیل گچبری استفاده میشده است. یکی از بناهای شاخص سدۀ 8 ه. ق. در یزد، بقعۀ سیّدشمسالدّین است. در ایوان بنا کتیبۀ گچی با خط کوفی به صورت مادر و فرزند اجرا شده که زمینۀ این نوشتار با نقوش گیاهی انتزاعی مانند اسلیمی با ظرافت هرچه تمامتر اجرا شده است. در زمینۀ کتیبه و لابهلای نقوش، از رنگ آبی، قرمز و سبز استفاده شده است. همچنین لایۀ طلایی رنگ روی آرایههای گچی قالبی داخل کاسههای مقرنس غرفۀ جلوی ایوان نیز از آثار باقیماندۀ شاخص در بقعۀ سیدشمسالدّین است. معمولاً جهت بالا بردن کیفیت لایۀ رنگ، ابتدا لایۀ تدارکاتی بر روی گچ (آرایۀ گچی، بستر گچی) اعمال میشده است. بهدلیل گذر زمان، بخشهای اندکی از این رنگها بر روی کتیبۀ گچی ایوان و همچنین لایۀ طلاییرنگ کمی بر روی آرایههای گچی قالبی باقی مانده است. حفاظت از باقیماندههای هنر سدۀ هشتم هجری قمری، مستلزم شناخت دقیق اثر از نظر فنی است. در این راستا، مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانههای تزیینی کتیبۀ گچی ایوان و لایۀ طلایی رنگ بر روی آرایههای گچی قالبی غرفۀ ایوان ضروری به نظر میرسد. پژوهش پیش رو در تلاش است تا به کمک مطالعات آزمایشگاهی و بررسی علمی به شناخت دقیق رنگدانههای بهکار رفته در کتیبۀ گچی ایوان و همچنین لایۀ طلاییرنگ روی آرایههای گچی قالبی بر روی مقرنس غرفۀ جلوی ایوان در بقعۀ سیّدشمسالدّین برسد. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که رنگ آبی استفاده شده در کتیبۀ گچی، رنگدانۀ آبی آزوریت؛ رنگ قرمز، رنگدانۀ شنگرف و رنگ سبز، مالاکیت است؛ پرکنندۀ لایۀ تدارکاتی هانتیت و لایۀ طلایی بر روی آرایههای گچی قالبی، ورق قلع با پوششی از روغن کمان یا نوعی رزین مانند دامار یا شلاک است. |
first_indexed | 2024-03-13T08:57:44Z |
format | Article |
id | doaj.art-be282486e21942d4a41bc789c4da39b3 |
institution | Directory Open Access Journal |
issn | 2645-3711 2645-372X |
language | fas |
last_indexed | 2024-03-13T08:57:44Z |
publishDate | 2021-02-01 |
publisher | Yazd University |
record_format | Article |
series | معماری اقلیم گرم و خشک |
spelling | doaj.art-be282486e21942d4a41bc789c4da39b32023-05-28T12:49:46ZfasYazd Universityمعماری اقلیم گرم و خشک2645-37112645-372X2021-02-01812244210.29252/ahdc.2021.15122.14332140مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزدیاسر حمزوی0استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایرانگچ از جمله مصالح سنتی در ایران است که در دورههای تاریخی، بهویژه در اقلیم گرموخشک، در معماری و آرایههای معماری بهوفور استفاده شده؛ اوج هنر گچبری در دوران اسلامی، سدۀ 7 و 8 ه. ق. است. معمولاً از رنگ جهت بروز جلوۀ هنری و زیبایی، در تکمیل گچبری استفاده میشده است. یکی از بناهای شاخص سدۀ 8 ه. ق. در یزد، بقعۀ سیّدشمسالدّین است. در ایوان بنا کتیبۀ گچی با خط کوفی به صورت مادر و فرزند اجرا شده که زمینۀ این نوشتار با نقوش گیاهی انتزاعی مانند اسلیمی با ظرافت هرچه تمامتر اجرا شده است. در زمینۀ کتیبه و لابهلای نقوش، از رنگ آبی، قرمز و سبز استفاده شده است. همچنین لایۀ طلایی رنگ روی آرایههای گچی قالبی داخل کاسههای مقرنس غرفۀ جلوی ایوان نیز از آثار باقیماندۀ شاخص در بقعۀ سیدشمسالدّین است. معمولاً جهت بالا بردن کیفیت لایۀ رنگ، ابتدا لایۀ تدارکاتی بر روی گچ (آرایۀ گچی، بستر گچی) اعمال میشده است. بهدلیل گذر زمان، بخشهای اندکی از این رنگها بر روی کتیبۀ گچی ایوان و همچنین لایۀ طلاییرنگ کمی بر روی آرایههای گچی قالبی باقی مانده است. حفاظت از باقیماندههای هنر سدۀ هشتم هجری قمری، مستلزم شناخت دقیق اثر از نظر فنی است. در این راستا، مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانههای تزیینی کتیبۀ گچی ایوان و لایۀ طلایی رنگ بر روی آرایههای گچی قالبی غرفۀ ایوان ضروری به نظر میرسد. پژوهش پیش رو در تلاش است تا به کمک مطالعات آزمایشگاهی و بررسی علمی به شناخت دقیق رنگدانههای بهکار رفته در کتیبۀ گچی ایوان و همچنین لایۀ طلاییرنگ روی آرایههای گچی قالبی بر روی مقرنس غرفۀ جلوی ایوان در بقعۀ سیّدشمسالدّین برسد. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که رنگ آبی استفاده شده در کتیبۀ گچی، رنگدانۀ آبی آزوریت؛ رنگ قرمز، رنگدانۀ شنگرف و رنگ سبز، مالاکیت است؛ پرکنندۀ لایۀ تدارکاتی هانتیت و لایۀ طلایی بر روی آرایههای گچی قالبی، ورق قلع با پوششی از روغن کمان یا نوعی رزین مانند دامار یا شلاک است.http://smb.yazd.ac.ir/article_2140_a941d47ccae2f4fe64e64e82a05ab0d4.pdfرنگدانهبقعۀ سیّدشمس الدّینکتیبۀ گچیساختارشناسییزد |
spellingShingle | یاسر حمزوی مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد معماری اقلیم گرم و خشک رنگدانه بقعۀ سیّدشمس الدّین کتیبۀ گچی ساختارشناسی یزد |
title | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
title_full | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
title_fullStr | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
title_full_unstemmed | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
title_short | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
title_sort | مطالعۀ ساختارشناسی رنگدانه های تزیینی کتیبۀ گچی ایوان بقعۀ سیّدشمس الدّین یزد |
topic | رنگدانه بقعۀ سیّدشمس الدّین کتیبۀ گچی ساختارشناسی یزد |
url | http://smb.yazd.ac.ir/article_2140_a941d47ccae2f4fe64e64e82a05ab0d4.pdf |
work_keys_str_mv | AT yạsrḥmzwy mṭạlʿەsạkẖtạrsẖnạsyrngdạnhhạytzyynyḵtybەgcẖyạywạnbqʿەsỹdsẖmsạldynyzd |