خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی)
فۆلکلۆر و ئه‌ده‌بی زاره‌کی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ئاوێنه‌یه‌کی باڵانوێنه که بایه‌خ و به‌ها ئاکارییه‌کانی ئه‌و نه‌ته‌وه تێیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه. بێگومان کورد و عه‌ره‌ب وه‌کوو دوو نه‌ته‌وه‌ی هاوته‌نیشت که پێوه‌ندییه‌کی مێژوویی دووروودرێژیان ئه‌زموون کردووه، کاریگه‌رییان له‌سه‌ر فه‌رهه‌نگی گشتیی یه‌کدی دانا...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Universiy of Zakho
2022-09-01
|
| Series: | گۆڤارا زانستێن مرۆڤایەتی یا زانكۆیا زاخۆ |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://hjuoz.uoz.edu.krd/index.php/hum/article/view/1041 |
| _version_ | 1811208067347382272 |
|---|---|
| author | Mohammed Yaqubi Massoud Binende Bayan Karimi |
| author_facet | Mohammed Yaqubi Massoud Binende Bayan Karimi |
| author_sort | Mohammed Yaqubi |
| collection | DOAJ |
| description | فۆلکلۆر و ئه‌ده‌بی زاره‌کی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ئاوێنه‌یه‌کی باڵانوێنه که بایه‌خ و به‌ها ئاکارییه‌کانی ئه‌و نه‌ته‌وه تێیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه. بێگومان کورد و عه‌ره‌ب وه‌کوو دوو نه‌ته‌وه‌ی هاوته‌نیشت که پێوه‌ندییه‌کی مێژوویی دووروودرێژیان ئه‌زموون کردووه، کاریگه‌رییان له‌سه‌ر فه‌رهه‌نگی گشتیی یه‌کدی داناوه. مه‌به‌ستی سه‌ره‌کی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه ئه‌وه‌یه که پێگه‌ی ئاکار و به‌ها پێوه‌ندیداره‌کان له نێو فۆلکلۆر و ئه‌ده‌بی زاره‌کیی دوو نه‌ته‌وه‌ی گرنگی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست واته کورد و عه‌ره‌ب به‌راورد بکات. خوێندنه‌وه و لێکدانه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی، که زۆرترین ده‌رکه‌وته و ئاماژه‌ی بایه‌خ و به‌ها ئاکارییه‌کانی تێدا به‌دی ده‌کرێت، لایه‌نه هاوبه‌ش و هه‌روه‌ها جیاوازییه‌کانی پێگه و ئاڕاسته‌ی ئاکار له دوو فه‌رهه‌نگی کوردی و عه‌ره‌بیدا ڕوون ده‌کاته‌وه. له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا لایه‌نه‌کانی بایه‌خ و به‌هاکانی ئاکار له دوو ڕه‌هه‌ندی پاشهاتی و ڕێساییدا له‌به‌رچاو گیراوه که ڕه‌هه‌ندی پاشهاتی ئاکاری تایبه‌ت به ئه‌ویدی، خود و سروشت ده‌گرێته‌وه. هه‌روه‌ها ڕه‌هه‌ندی ڕێسایی شه‌ش پێوه‌ری که‌ماڵ‌خوازی، دووری له کرداری ناشایست، فه‌زیله‌تی ئاکاری، به‌خشش و شوناسی ئاکاری له‌خۆ ده‌گرێت. پرسی سه‌ره‌کی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه ئه‌وه‌یه که شێوازه‌کانی ده‌ربڕینی بایه‌خه پاشهاتی و ڕێساییه‌کانی ئاکار له مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بیدا چۆن ده‌نوێنرێنه‌وه و جیاوازی و هاوبه‌شیی ئه‌و ده‌ربڕینانه چۆن له‌سه‌ر بیچمگرتن و پێکهێنانی جیهانبینیی گشتیی ئه‌و دوو فه‌رهه‌نگه کاریگه‌ری داده‌نێت. هه‌ڵسه‌نگاندنی پێوه‌‌ره دیاریکراوه‌کانی ئاکار به‌پێی تیۆری ئانترۆپۆلۆژی فه‌رهه‌نگی و میتۆدی وه‌سفی تۆکمه‌ی گلیفۆرد گیرتز له به‌ستێی مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بیدا به‌و ده‌رئه‌نجامه ده‌گات که هاوشێوازی له ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی به‌تایبه‌ت له شێوه‌ژیانی شوانکاره‌یی و خێڵه‌کیدا بووه‌ته هۆی پێکهاتنی ئاڕاسته‌یه‌کی هاوشێوه له نێو ئه‌و به‌ها و بایه‌خه ئاکارییانه‌ی که له فۆلکلۆر و که‌له‌پووری ئه‌و دوو نه‌ته‌وه‌یه‌دا خۆی نواندووه. هه‌روه‌ها جیاوازییه‌کان له ده‌ربڕین و پێناسه‌ی بایه‌خه‌کانی ئاکاردا، جیاوازی زمان، جوگرافیا، فه‌رهه‌نگ، ئه‌زموونی مێژوویی و ژین‌جیهانی ئه‌و دوو نه‌ته‌وه ڕوون ده‌که‌نه‌وه.
|
| first_indexed | 2024-04-12T04:14:49Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c0e70a5132d348139d678272b6d9f2f0 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2664-4673 2664-4681 |
| language | Arabic |
| last_indexed | 2024-04-12T04:14:49Z |
| publishDate | 2022-09-01 |
| publisher | Universiy of Zakho |
| record_format | Article |
| series | گۆڤارا زانستێن مرۆڤایەتی یا زانكۆیا زاخۆ |
| spelling | doaj.art-c0e70a5132d348139d678272b6d9f2f02022-12-22T03:48:25ZaraUniversiy of Zakhoگۆڤارا زانستێن مرۆڤایەتی یا زانكۆیا زاخۆ2664-46732664-46812022-09-0110310.26436/hjuoz.2022.10.3.1041خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی)Mohammed Yaqubi0Massoud Binende1Bayan Karimi2زمان و ئه‌ده‌بی عه‌ره‌بی- زانکۆی فه‌رهه‌نگیان- ورمێ/ ئيران.به‌شی توێژینه‌وه‌ی توێژینگه‌ی کوردستان‌ناسیی- زانکۆی کوردستان-سنه/ ئيران.زانکۆی کوردستان- سنه/ ئيران.فۆلکلۆر و ئه‌ده‌بی زاره‌کی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ئاوێنه‌یه‌کی باڵانوێنه که بایه‌خ و به‌ها ئاکارییه‌کانی ئه‌و نه‌ته‌وه تێیدا ڕه‌نگ ده‌داته‌وه. بێگومان کورد و عه‌ره‌ب وه‌کوو دوو نه‌ته‌وه‌ی هاوته‌نیشت که پێوه‌ندییه‌کی مێژوویی دووروودرێژیان ئه‌زموون کردووه، کاریگه‌رییان له‌سه‌ر فه‌رهه‌نگی گشتیی یه‌کدی داناوه. مه‌به‌ستی سه‌ره‌کی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه ئه‌وه‌یه که پێگه‌ی ئاکار و به‌ها پێوه‌ندیداره‌کان له نێو فۆلکلۆر و ئه‌ده‌بی زاره‌کیی دوو نه‌ته‌وه‌ی گرنگی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست واته کورد و عه‌ره‌ب به‌راورد بکات. خوێندنه‌وه و لێکدانه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی، که زۆرترین ده‌رکه‌وته و ئاماژه‌ی بایه‌خ و به‌ها ئاکارییه‌کانی تێدا به‌دی ده‌کرێت، لایه‌نه هاوبه‌ش و هه‌روه‌ها جیاوازییه‌کانی پێگه و ئاڕاسته‌ی ئاکار له دوو فه‌رهه‌نگی کوردی و عه‌ره‌بیدا ڕوون ده‌کاته‌وه. له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا لایه‌نه‌کانی بایه‌خ و به‌هاکانی ئاکار له دوو ڕه‌هه‌ندی پاشهاتی و ڕێساییدا له‌به‌رچاو گیراوه که ڕه‌هه‌ندی پاشهاتی ئاکاری تایبه‌ت به ئه‌ویدی، خود و سروشت ده‌گرێته‌وه. هه‌روه‌ها ڕه‌هه‌ندی ڕێسایی شه‌ش پێوه‌ری که‌ماڵ‌خوازی، دووری له کرداری ناشایست، فه‌زیله‌تی ئاکاری، به‌خشش و شوناسی ئاکاری له‌خۆ ده‌گرێت. پرسی سه‌ره‌کی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه ئه‌وه‌یه که شێوازه‌کانی ده‌ربڕینی بایه‌خه پاشهاتی و ڕێساییه‌کانی ئاکار له مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بیدا چۆن ده‌نوێنرێنه‌وه و جیاوازی و هاوبه‌شیی ئه‌و ده‌ربڕینانه چۆن له‌سه‌ر بیچمگرتن و پێکهێنانی جیهانبینیی گشتیی ئه‌و دوو فه‌رهه‌نگه کاریگه‌ری داده‌نێت. هه‌ڵسه‌نگاندنی پێوه‌‌ره دیاریکراوه‌کانی ئاکار به‌پێی تیۆری ئانترۆپۆلۆژی فه‌رهه‌نگی و میتۆدی وه‌سفی تۆکمه‌ی گلیفۆرد گیرتز له به‌ستێی مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بیدا به‌و ده‌رئه‌نجامه ده‌گات که هاوشێوازی له ژیانی کۆمه‌ڵایه‌تی به‌تایبه‌ت له شێوه‌ژیانی شوانکاره‌یی و خێڵه‌کیدا بووه‌ته هۆی پێکهاتنی ئاڕاسته‌یه‌کی هاوشێوه له نێو ئه‌و به‌ها و بایه‌خه ئاکارییانه‌ی که له فۆلکلۆر و که‌له‌پووری ئه‌و دوو نه‌ته‌وه‌یه‌دا خۆی نواندووه. هه‌روه‌ها جیاوازییه‌کان له ده‌ربڕین و پێناسه‌ی بایه‌خه‌کانی ئاکاردا، جیاوازی زمان، جوگرافیا، فه‌رهه‌نگ، ئه‌زموونی مێژوویی و ژین‌جیهانی ئه‌و دوو نه‌ته‌وه ڕوون ده‌که‌نه‌وه. https://hjuoz.uoz.edu.krd/index.php/hum/article/view/1041خوێندنه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه، مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی، بایه‌خه پاشهاتی و ڕێساییه‌کانی ئاکاروه‌سفی تۆکمه‌ی گیرتزتوێژینه‌وه‌ی به‌راوردکارانه |
| spellingShingle | Mohammed Yaqubi Massoud Binende Bayan Karimi خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) گۆڤارا زانستێن مرۆڤایەتی یا زانكۆیا زاخۆ خوێندنه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه ، مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی ، بایه‌خه پاشهاتی و ڕێساییه‌کانی ئاکار وه‌سفی تۆکمه‌ی گیرتز توێژینه‌وه‌ی به‌راوردکارانه |
| title | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) |
| title_full | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) |
| title_fullStr | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) |
| title_full_unstemmed | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) |
| title_short | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا (نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن: مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی) |
| title_sort | خوێندنه‌وه‌‌نه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه‌ی پێگه‌ی ئاکار له فۆلکلۆری کوردی و عه‌ره‌بیدا نموونه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی |
| topic | خوێندنه‌وه‌ی ئانترۆپۆلۆژیانه ، مه‌ته‌ڵی کوردی و عه‌ره‌بی ، بایه‌خه پاشهاتی و ڕێساییه‌کانی ئاکار وه‌سفی تۆکمه‌ی گیرتز توێژینه‌وه‌ی به‌راوردکارانه |
| url | https://hjuoz.uoz.edu.krd/index.php/hum/article/view/1041 |
| work_keys_str_mv | AT mohammedyaqubi kẖwێndnhwhnhwhyỷạntrۆpۆlۆzẖyạnhypێghyỷạḵạrlhfۆlḵlۆryḵwrdywʿhrhbydạnmwwnhyhhڵshngạndnmhthڵyḵwrdywʿhrhby AT massoudbinende kẖwێndnhwhnhwhyỷạntrۆpۆlۆzẖyạnhypێghyỷạḵạrlhfۆlḵlۆryḵwrdywʿhrhbydạnmwwnhyhhڵshngạndnmhthڵyḵwrdywʿhrhby AT bayankarimi kẖwێndnhwhnhwhyỷạntrۆpۆlۆzẖyạnhypێghyỷạḵạrlhfۆlḵlۆryḵwrdywʿhrhbydạnmwwnhyhhڵshngạndnmhthڵyḵwrdywʿhrhby |