Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur
Horasan’ın “parlayan biricik yıldızı” Nişabur, İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle hemen her dönemde önemini koruyan bir şehir olmuştur. Sırtını dayadığı Binalud Dağı’nın düşman saldırılarına karşı korunma üstünlüğü sağlaması, eteklerinin tarıma elverişli oluşu ve gerekli suya kolaylıkla ulaşılma...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2022-06-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Online Access: | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3132 |
| _version_ | 1797920531113050112 |
|---|---|
| author | Esra Sazyek |
| author_facet | Esra Sazyek |
| author_sort | Esra Sazyek |
| collection | DOAJ |
| description | Horasan’ın “parlayan biricik yıldızı” Nişabur, İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle hemen her dönemde önemini koruyan bir şehir olmuştur. Sırtını dayadığı Binalud Dağı’nın düşman saldırılarına karşı korunma üstünlüğü sağlaması, eteklerinin tarıma elverişli oluşu ve gerekli suya kolaylıkla ulaşılması gibi hayati öneme sahip koşullar da bu önemi perçinlemiştir. Sahip olduğu jeopolitik konum sebebiyle pek çok devletin egemenlik arzularını kabartan şehir, tarihin derinliklerinden günümüze doğru bir akışla, Sasaniler, Tahiriler, Saffariler, Sâmaniler, Gazneliler, Selçuklular ve Harzemşahlar gibi birbiri ardına şehre hükümran olan farklı devletlerin egemenliği altına girmiştir. Gaznelilerden itibaren kültürel bir dönüşüm yaşayarak Türkleşme sürecine giren şehir, Selçuklular döneminde özellikle eğitim alanında yaşanan gelişmeler sonucunda medreselerin merkezi haline gelmiş; çok sayıda âlim, mutasavvıf ve şairin yetiştiği bir ilim yuvasına dönüşmüştür. Türk-İslâm tasavvuf anlayışının köklü isimlerinden olan Hacı Bektaş Veli de Nişabur’da doğmuş; ilk bilgilerini burada “Pîr-i Türkistan” namıyla bilinen Hoca Ahmet Yesevi’nin halifelerinden Lokman Perende’den almıştır.
Bu makalede Nişabur’un coğrafi konumu, ekonomisi, siyasî ve kültürel özellikleri, Kemal Derin’in Hacı Bektaş Veli’nin yaşamını konu edindiği Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli adlı tarihî romanından hareketle ele alınacak ve şehrin kurmaca ortama nasıl yansıdığı tespit edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar sözcükler: Hacı Bektaş Veli, Lokman Perende, Nişabur, Horasan, İpek Yolu. |
| first_indexed | 2024-04-10T14:02:33Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c2c067ccf36649cf8383915212b7d42f |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1306-8253 2147-9895 |
| language | deu |
| last_indexed | 2024-04-10T14:02:33Z |
| publishDate | 2022-06-01 |
| publisher | Ankara Haci Bayram Veli University |
| record_format | Article |
| series | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj.art-c2c067ccf36649cf8383915212b7d42f2023-02-15T16:10:11ZdeuAnkara Haci Bayram Veli UniversityTürk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi1306-82532147-98952022-06-011022973124498Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: NişaburEsra Sazyek0Kocaeli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi B Blok Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü UMUTTEPE/KOCAELİ 41000Horasan’ın “parlayan biricik yıldızı” Nişabur, İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle hemen her dönemde önemini koruyan bir şehir olmuştur. Sırtını dayadığı Binalud Dağı’nın düşman saldırılarına karşı korunma üstünlüğü sağlaması, eteklerinin tarıma elverişli oluşu ve gerekli suya kolaylıkla ulaşılması gibi hayati öneme sahip koşullar da bu önemi perçinlemiştir. Sahip olduğu jeopolitik konum sebebiyle pek çok devletin egemenlik arzularını kabartan şehir, tarihin derinliklerinden günümüze doğru bir akışla, Sasaniler, Tahiriler, Saffariler, Sâmaniler, Gazneliler, Selçuklular ve Harzemşahlar gibi birbiri ardına şehre hükümran olan farklı devletlerin egemenliği altına girmiştir. Gaznelilerden itibaren kültürel bir dönüşüm yaşayarak Türkleşme sürecine giren şehir, Selçuklular döneminde özellikle eğitim alanında yaşanan gelişmeler sonucunda medreselerin merkezi haline gelmiş; çok sayıda âlim, mutasavvıf ve şairin yetiştiği bir ilim yuvasına dönüşmüştür. Türk-İslâm tasavvuf anlayışının köklü isimlerinden olan Hacı Bektaş Veli de Nişabur’da doğmuş; ilk bilgilerini burada “Pîr-i Türkistan” namıyla bilinen Hoca Ahmet Yesevi’nin halifelerinden Lokman Perende’den almıştır. Bu makalede Nişabur’un coğrafi konumu, ekonomisi, siyasî ve kültürel özellikleri, Kemal Derin’in Hacı Bektaş Veli’nin yaşamını konu edindiği Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli adlı tarihî romanından hareketle ele alınacak ve şehrin kurmaca ortama nasıl yansıdığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Anahtar sözcükler: Hacı Bektaş Veli, Lokman Perende, Nişabur, Horasan, İpek Yolu.https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3132 |
| spellingShingle | Esra Sazyek Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| title | Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur |
| title_full | Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur |
| title_fullStr | Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur |
| title_full_unstemmed | Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur |
| title_short | Aşkın Hünkârı Hacı Bektaş Veli Şahdiz Romanında Bir İpek Yolu Şehri: Nişabur |
| title_sort | askin hunkari haci bektas veli sahdiz romaninda bir ipek yolu sehri nisabur |
| url | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3132 |
| work_keys_str_mv | AT esrasazyek askınhunkarıhacıbektasvelisahdizromanındabiripekyolusehrinisabur |