Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê)
Kurdîya Kurmancî zimanekî xwedî zayenda rêzimanî ye. Zayenda navdêran di rewşa rasterast de an jî wexta navdêr bi serê xwe têne bikrananîn nayê fêmkirin. Ji bo were zanîn ka zayenda navdêran çi ye, navdêr divê di rewşa tewandî de an jî di rewşa bangkirinê de were bikaranîn. Dîsa di nav avanîya îzafe...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
Mardin Artuklu University
2020-11-01
|
| Series: | Mukaddime |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1088220 |
| _version_ | 1797262396868263936 |
|---|---|
| author | Mehmet Yonat |
| author_facet | Mehmet Yonat |
| author_sort | Mehmet Yonat |
| collection | DOAJ |
| description | Kurdîya Kurmancî zimanekî xwedî zayenda rêzimanî ye. Zayenda navdêran di rewşa rasterast de an jî wexta navdêr bi serê xwe têne bikrananîn nayê fêmkirin. Ji bo were zanîn ka zayenda navdêran çi ye, navdêr divê di rewşa tewandî de an jî di rewşa bangkirinê de were bikaranîn. Dîsa di nav avanîya îzafeyê de patîkela îzafeyê zayenda navdêran nîşan dide. Kurdîya Kurmancî xwedî gelek devokan e û bikaranîna zayendê li gor devokan hin caran form diguherîne û di hin devokan de jî hessasîyeta zayendê ji holê rabûye.
Di vê xebatê de sê devokên kurmancî ji hêla zayenda rewşan ve hatine analîzkirin. Ev devok devoka başûrê rojhilat, devoka bakûr û devoka başûrê rojavayê ne. Ji bo devoka başûrê rojhilat gundeke Beytuşşebaba Şirnexê; ji bo devoka başûrê rojava Bajarê Semsûrê û ji bo devoka bakûr jî gundeke bajarê Muşê hate hilbijartin. Ji bo analîza van devokan, ji hêla nivîskarê vê gotarê ve amûreke pîvandinê hatîye pêşxitin. Ev amûr ji pêncî û pênc pirsan pêk tê. Ev pirs bi Tirkî ji axêveran hatine pirsin û bersivên wan bi Kurdî hatine standin. Lewra Kurmancî di nav guherîneke (an jî asîmîlasyoneke) gelek bi lez de ye, axêverên heremekê li gor emr û zayenda xwe, dibe ku heman formê cuda bikar bînin. Loma jî, axêver ji hêla emr; kal, navemrî û ciwan û ji hêla zayendê; jin û mêr ve hatine dabeşkirin.
Di encama vê xebatê de tiştên ku hatine destxistin, di devokên başûrê rojhilat û başûrê rojava de her çiqas zayenda rewşan hema hema wek Kurmancîya standart be jî di devoka bakûr de, navdêrên nedîyar û nîşander ji hêla zayendê ve hessasîyeta xwe wunda kirine. Di navdêrên dîyar yên nespesîfîk de devoka bakûr, ji ber bandora Tirkî paşgirên tewangê bikar neanîne. Dîsa di hemû devokan de axêverên ciwan li gor axêverên emirbilind kêmtir hessasîyet nişanê bikaranîna zayendê dane. |
| first_indexed | 2024-04-24T23:56:27Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c2e9cdcbcab6435a89eb5ed37fb80139 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1309-6087 2459-0711 |
| language | Arabic |
| last_indexed | 2024-04-24T23:56:27Z |
| publishDate | 2020-11-01 |
| publisher | Mardin Artuklu University |
| record_format | Article |
| series | Mukaddime |
| spelling | doaj.art-c2e9cdcbcab6435a89eb5ed37fb801392024-03-14T12:00:26ZaraMardin Artuklu UniversityMukaddime1309-60872459-07112020-11-0111241044510.19059/mukaddime.73247350Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê)Mehmet Yonat0Mardin Artuklu UniversityKurdîya Kurmancî zimanekî xwedî zayenda rêzimanî ye. Zayenda navdêran di rewşa rasterast de an jî wexta navdêr bi serê xwe têne bikrananîn nayê fêmkirin. Ji bo were zanîn ka zayenda navdêran çi ye, navdêr divê di rewşa tewandî de an jî di rewşa bangkirinê de were bikaranîn. Dîsa di nav avanîya îzafeyê de patîkela îzafeyê zayenda navdêran nîşan dide. Kurdîya Kurmancî xwedî gelek devokan e û bikaranîna zayendê li gor devokan hin caran form diguherîne û di hin devokan de jî hessasîyeta zayendê ji holê rabûye. Di vê xebatê de sê devokên kurmancî ji hêla zayenda rewşan ve hatine analîzkirin. Ev devok devoka başûrê rojhilat, devoka bakûr û devoka başûrê rojavayê ne. Ji bo devoka başûrê rojhilat gundeke Beytuşşebaba Şirnexê; ji bo devoka başûrê rojava Bajarê Semsûrê û ji bo devoka bakûr jî gundeke bajarê Muşê hate hilbijartin. Ji bo analîza van devokan, ji hêla nivîskarê vê gotarê ve amûreke pîvandinê hatîye pêşxitin. Ev amûr ji pêncî û pênc pirsan pêk tê. Ev pirs bi Tirkî ji axêveran hatine pirsin û bersivên wan bi Kurdî hatine standin. Lewra Kurmancî di nav guherîneke (an jî asîmîlasyoneke) gelek bi lez de ye, axêverên heremekê li gor emr û zayenda xwe, dibe ku heman formê cuda bikar bînin. Loma jî, axêver ji hêla emr; kal, navemrî û ciwan û ji hêla zayendê; jin û mêr ve hatine dabeşkirin. Di encama vê xebatê de tiştên ku hatine destxistin, di devokên başûrê rojhilat û başûrê rojava de her çiqas zayenda rewşan hema hema wek Kurmancîya standart be jî di devoka bakûr de, navdêrên nedîyar û nîşander ji hêla zayendê ve hessasîyeta xwe wunda kirine. Di navdêrên dîyar yên nespesîfîk de devoka bakûr, ji ber bandora Tirkî paşgirên tewangê bikar neanîne. Dîsa di hemû devokan de axêverên ciwan li gor axêverên emirbilind kêmtir hessasîyet nişanê bikaranîna zayendê dane.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1088220gendervarietyoblique casenorthern kurdishvocative casedefinitivedefinitive-nonspecificindefinitivezayenddevoktewangkurdîya kurmancîrewşa bangkirinêdîyarnedîyardîyarîya nespesîfîkcinsiyetağızbükümkurmanci kürtçesiseslenme durumubelirlilikspesifik olmayan belirlilikbelirsizlik |
| spellingShingle | Mehmet Yonat Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) Mukaddime gender variety oblique case northern kurdish vocative case definitive definitive-nonspecific indefinitive zayend devok tewang kurdîya kurmancî rewşa bangkirinê dîyar nedîyar dîyarîya nespesîfîk cinsiyet ağız büküm kurmanci kürtçesi seslenme durumu belirlilik spesifik olmayan belirlilik belirsizlik |
| title | Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) |
| title_full | Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) |
| title_fullStr | Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) |
| title_full_unstemmed | Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) |
| title_short | Di Devokên Kurdîya Kurmancî de Zayenda Rewşên Morfolojîk (Mînakên Devokên Bakûr, Başûrê Rojhilat û Başûrê Rojavayê) |
| title_sort | di devoken kurdiya kurmanci de zayenda rewsen morfolojik minaken devoken bakur basure rojhilat u basure rojavaye |
| topic | gender variety oblique case northern kurdish vocative case definitive definitive-nonspecific indefinitive zayend devok tewang kurdîya kurmancî rewşa bangkirinê dîyar nedîyar dîyarîya nespesîfîk cinsiyet ağız büküm kurmanci kürtçesi seslenme durumu belirlilik spesifik olmayan belirlilik belirsizlik |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1088220 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetyonat didevokenkurdiyakurmancidezayendarewsenmorfolojikminakendevokenbakurbasurerojhilatubasurerojavaye |