Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi
Kur’ân’ı sîret-nüzûl ilişkisi bağlamında anlamaya çalışmanın, nassın ana hedefinin ve mana inceliklerinin tespitinde yadsınamaz katkısı bulunmaktadır. Sîret-nüzûl ilişkisinin tespiti ise ancak sûre ve âyetlerin tarihlendirilmesiyle mümkündür. Yâsîn sûresinin 12, 45, 47 ve 77. âyetlerinin Medine’de n...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Cumhuriyet University
2020-12-01
|
| Series: | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1262518 |
| _version_ | 1797333771218845696 |
|---|---|
| author | Ahmet Sait Sıcak |
| author_facet | Ahmet Sait Sıcak |
| author_sort | Ahmet Sait Sıcak |
| collection | DOAJ |
| description | Kur’ân’ı sîret-nüzûl ilişkisi bağlamında anlamaya çalışmanın, nassın ana hedefinin ve mana inceliklerinin tespitinde yadsınamaz katkısı bulunmaktadır. Sîret-nüzûl ilişkisinin tespiti ise ancak sûre ve âyetlerin tarihlendirilmesiyle mümkündür. Yâsîn sûresinin 12, 45, 47 ve 77. âyetlerinin Medine’de nâzil olduğuna dair rivayetler ve sûrenin tamamının Medenî olduğuna dair zayıf bir görüş bulunsa da sûre ittifakla Mekkî kabul edilir. Birçok Mekkî sûre gibi; nüzûl tertibine ve sebeb-i nüzûle dair rivâyetler gibi metin içeriği de direkt olarak Yâsîn sûresinin tek seferde inip-inmediğine veya hangi tarihte nâzil olduğuna dair kesin bir bilgi vermez. Bu sebeple Yâsîn’in ne zaman indiğine dair yapılan araştırmalarda; nüzûl tertiplerinde kendinden önce ve sonra gelen, nüzûl tarihlendirmesi biraz daha belirgin sûrelere göre tahminler yapılır. Özellikle son dönemde nüzûl sıralamasını esas alan çalışmalarda Yâsîn sûresi; Meryem ve Tâhâ sûreleri esas alınarak Habeşistan’a hicret (615-616) öncesiyle veya Cin sûresine bağlı olarak Hz. Peygamber’in Tâif dönüşü sonrası ve İsrâ mucizesi (620) öncesiyle tarihlendirilir. Yâsîn sûresine dair yapılan bu tarihlendirmeler; 4-5 senelik zaman aralığını ve göz ardı edilemeyecek farklı iki nüzûl ortamını nitelemektedir. Bu durum Yâsîn sûresi özelinde tarihlendirme alanında yapılacak araştırma ihtiyacını daha da artırmaktadır. İslam geleneğinde sûrelerin nüzûl sırasına dair yapılan tertiplerde Yâsîn sûresi 31, 36, 37, 39, 40 ve 41. sûre olmak üzere farklı sıralamalarda gösterilmektedir. Araştırmanın ilk bölümünde bu farklılıklar ve sebepleri ortaya konularak doğru sıra ve kronolojiye ulaşılmaya çalışılmıştır. Aktarılan tertiplerdeki farklılıkların analizi sonucunda söz konusu ihtilafların; beş farklı sebepten ortaya çıktığı görülmüştür. Mezkûr eksiklikler ve çakışmaların giderilmesi durumunda; hemen tüm rivâyetlerde ağırlıklı olarak Yâsîn sûresinin 41. sırada yer aldığı/yer alması gerektiği/yer alma imkânının olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde, metin içeriğinden yola çıkılarak sûre tarihlendirmesine katkı sağlayacak argümanlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda;
a- Müşriklere uyarıların artık bir fayda sağlamayacağı ifadesi (36/11),
b- Hz. Peygamber’in söylenenlere üzülmemesi söylemi (36/76),
c- Rahmân lafza-ı celâlinin kullanımı (36/11, 15, 23, 52),
d- Tebliğ karşılığında “ücret istememe” konusu (36/21),
e- Kur’ân’a şiir, Hz. Peygamber’e ise şair denilmesi (36/69),
f- Yeniden yaratılış imkânı ve çürümüş-ufalanmış kemiklerin ihyası (36/78) gibi a-f maddelerinde ortaya konulan argümanlar genel olarak Mekke ve özelde ise Mekke döneminin ikinci yarısını ve sonlarını gösterse de net bir tarih vermez.
g- “el-Fülki’l-meşhûn” (36/41) ibâresinden hareketle Yâsîn sûresinin Habeşistan’a hicret sonrasıyla tarihlendirilmesi gerektiği önerisi, sûrenin Meryem sûresinden sonra nâzil olduğuna dair önemli bir ayrıntı taşısa da net bir tarih ifade etmede yeterli değildir.
h- Yâsîn sûresinde yer alan Ashâbü’l-Karye kıssasındaki “şehrin en uzağından gelen adam” (36/20) olgusu için ise sîrette iki isim (Hz. Ebûbekir ve el-Hâris b. Ebî Hâle) için ve iki ayrı tarih (Zü’l-Kaʿde ayı/ 5 Nisan-4 Mayıs 615; 15 Şevvâl /27 Şubat 617’den üç gün sonra) öncesinde veya sonrasında teselli ve motive amaçlı bir değininin olduğu söylenebilir.
Araştırmanın üçüncü bölümünde; nüzûl tertibinde Yâsîn sûresinin öncesinde ve sonrasında yer alan sûrelerin tarihlendirmelerine dair bilgiler ayrıca Yâsîn sûresiyle söylem ve lafız birliği olan sûreler değerlendirilmiştir. Nüzûl tertiplerinde Yâsîn sûresi gibi Meryem ve Tâhâ sûresi öncesinde yer alan Kamer, Sâd ve Cin sûrelerine dair tarihlendirmeye imkân tanıyan rivâyetlere bakıldığında biʿsetin 7. veya 10. yılını işaret eden olaylarla karşılaşılır. Ayrıca Yâsîn sûresindeki lafız ve söylemlerin Havâmîm sûrelerinin içerikleriyle uyuştuğu görülür. Bu durum sûrelerin tek seferde inip-inmediğine dair muğlaklıktan kaynaklanan ve nüzûl tertiplerine dair rivâyetlere yansıyan, küme halindeki birkaç sûrenin sıralamada yanlış konumlandırılmış olabileceğini akla getirmektedir. İlk üç bölümde elde edilen bulgu ve çıkarımlardan hareketle, yapılan araştırma sonucunda; İslam geleneğinde sûrelerin nüzûl sırasına dair aktarılan tertiplerde Yâsîn sûresinin 41. sûre olduğu belirlenmiştir. Bu sûrenin tarihlendirilmesinde rivâyet temelli munfasıl nüzûl bütünlüğü olarak tanımladığımız; bir sûrenin (Yâsîn) kendisiyle arasına giren bir veya birden fazla sûrenin varlığına rağmen kendisinden 3-4/4-5 sıra sonraki sûrelere (Meryem ve Tâhâ) göre tarihlendirilmesinin bazı zorluklar ve problemler taşıdığı ortaya konulmuştur. Oysaki muttasıl nüzûl bütünlüğü şeklinde adlandırılabilecek; bütün sûre tertiplerinde iki sûrenin peş peşe gelmesinin öncelenmesi ve bu bağlamda tüm tertiplerde Yâsîn sûresinin bir öncesinde yer alan Cin sûresi esas alınarak hâmîm sûreleriyle birlikte tarihlendirilmesinin daha uygun olduğu görülmüştür. |
| first_indexed | 2024-03-08T08:09:54Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c32e0694368945e29fdea453b53d4111 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2528-9861 2528-987X |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T08:09:54Z |
| publishDate | 2020-12-01 |
| publisher | Cumhuriyet University |
| record_format | Article |
| series | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| spelling | doaj.art-c32e0694368945e29fdea453b53d41112024-02-02T09:37:22ZengCumhuriyet UniversityCumhuriyet İlahiyat Dergisi2528-98612528-987X2020-12-012431285130610.18505/cuid.7872782057Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin TarihlendirilmesiAhmet Sait Sıcak0Mustafa Kemal ÜniversitesiKur’ân’ı sîret-nüzûl ilişkisi bağlamında anlamaya çalışmanın, nassın ana hedefinin ve mana inceliklerinin tespitinde yadsınamaz katkısı bulunmaktadır. Sîret-nüzûl ilişkisinin tespiti ise ancak sûre ve âyetlerin tarihlendirilmesiyle mümkündür. Yâsîn sûresinin 12, 45, 47 ve 77. âyetlerinin Medine’de nâzil olduğuna dair rivayetler ve sûrenin tamamının Medenî olduğuna dair zayıf bir görüş bulunsa da sûre ittifakla Mekkî kabul edilir. Birçok Mekkî sûre gibi; nüzûl tertibine ve sebeb-i nüzûle dair rivâyetler gibi metin içeriği de direkt olarak Yâsîn sûresinin tek seferde inip-inmediğine veya hangi tarihte nâzil olduğuna dair kesin bir bilgi vermez. Bu sebeple Yâsîn’in ne zaman indiğine dair yapılan araştırmalarda; nüzûl tertiplerinde kendinden önce ve sonra gelen, nüzûl tarihlendirmesi biraz daha belirgin sûrelere göre tahminler yapılır. Özellikle son dönemde nüzûl sıralamasını esas alan çalışmalarda Yâsîn sûresi; Meryem ve Tâhâ sûreleri esas alınarak Habeşistan’a hicret (615-616) öncesiyle veya Cin sûresine bağlı olarak Hz. Peygamber’in Tâif dönüşü sonrası ve İsrâ mucizesi (620) öncesiyle tarihlendirilir. Yâsîn sûresine dair yapılan bu tarihlendirmeler; 4-5 senelik zaman aralığını ve göz ardı edilemeyecek farklı iki nüzûl ortamını nitelemektedir. Bu durum Yâsîn sûresi özelinde tarihlendirme alanında yapılacak araştırma ihtiyacını daha da artırmaktadır. İslam geleneğinde sûrelerin nüzûl sırasına dair yapılan tertiplerde Yâsîn sûresi 31, 36, 37, 39, 40 ve 41. sûre olmak üzere farklı sıralamalarda gösterilmektedir. Araştırmanın ilk bölümünde bu farklılıklar ve sebepleri ortaya konularak doğru sıra ve kronolojiye ulaşılmaya çalışılmıştır. Aktarılan tertiplerdeki farklılıkların analizi sonucunda söz konusu ihtilafların; beş farklı sebepten ortaya çıktığı görülmüştür. Mezkûr eksiklikler ve çakışmaların giderilmesi durumunda; hemen tüm rivâyetlerde ağırlıklı olarak Yâsîn sûresinin 41. sırada yer aldığı/yer alması gerektiği/yer alma imkânının olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde, metin içeriğinden yola çıkılarak sûre tarihlendirmesine katkı sağlayacak argümanlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda; a- Müşriklere uyarıların artık bir fayda sağlamayacağı ifadesi (36/11), b- Hz. Peygamber’in söylenenlere üzülmemesi söylemi (36/76), c- Rahmân lafza-ı celâlinin kullanımı (36/11, 15, 23, 52), d- Tebliğ karşılığında “ücret istememe” konusu (36/21), e- Kur’ân’a şiir, Hz. Peygamber’e ise şair denilmesi (36/69), f- Yeniden yaratılış imkânı ve çürümüş-ufalanmış kemiklerin ihyası (36/78) gibi a-f maddelerinde ortaya konulan argümanlar genel olarak Mekke ve özelde ise Mekke döneminin ikinci yarısını ve sonlarını gösterse de net bir tarih vermez. g- “el-Fülki’l-meşhûn” (36/41) ibâresinden hareketle Yâsîn sûresinin Habeşistan’a hicret sonrasıyla tarihlendirilmesi gerektiği önerisi, sûrenin Meryem sûresinden sonra nâzil olduğuna dair önemli bir ayrıntı taşısa da net bir tarih ifade etmede yeterli değildir. h- Yâsîn sûresinde yer alan Ashâbü’l-Karye kıssasındaki “şehrin en uzağından gelen adam” (36/20) olgusu için ise sîrette iki isim (Hz. Ebûbekir ve el-Hâris b. Ebî Hâle) için ve iki ayrı tarih (Zü’l-Kaʿde ayı/ 5 Nisan-4 Mayıs 615; 15 Şevvâl /27 Şubat 617’den üç gün sonra) öncesinde veya sonrasında teselli ve motive amaçlı bir değininin olduğu söylenebilir. Araştırmanın üçüncü bölümünde; nüzûl tertibinde Yâsîn sûresinin öncesinde ve sonrasında yer alan sûrelerin tarihlendirmelerine dair bilgiler ayrıca Yâsîn sûresiyle söylem ve lafız birliği olan sûreler değerlendirilmiştir. Nüzûl tertiplerinde Yâsîn sûresi gibi Meryem ve Tâhâ sûresi öncesinde yer alan Kamer, Sâd ve Cin sûrelerine dair tarihlendirmeye imkân tanıyan rivâyetlere bakıldığında biʿsetin 7. veya 10. yılını işaret eden olaylarla karşılaşılır. Ayrıca Yâsîn sûresindeki lafız ve söylemlerin Havâmîm sûrelerinin içerikleriyle uyuştuğu görülür. Bu durum sûrelerin tek seferde inip-inmediğine dair muğlaklıktan kaynaklanan ve nüzûl tertiplerine dair rivâyetlere yansıyan, küme halindeki birkaç sûrenin sıralamada yanlış konumlandırılmış olabileceğini akla getirmektedir. İlk üç bölümde elde edilen bulgu ve çıkarımlardan hareketle, yapılan araştırma sonucunda; İslam geleneğinde sûrelerin nüzûl sırasına dair aktarılan tertiplerde Yâsîn sûresinin 41. sûre olduğu belirlenmiştir. Bu sûrenin tarihlendirilmesinde rivâyet temelli munfasıl nüzûl bütünlüğü olarak tanımladığımız; bir sûrenin (Yâsîn) kendisiyle arasına giren bir veya birden fazla sûrenin varlığına rağmen kendisinden 3-4/4-5 sıra sonraki sûrelere (Meryem ve Tâhâ) göre tarihlendirilmesinin bazı zorluklar ve problemler taşıdığı ortaya konulmuştur. Oysaki muttasıl nüzûl bütünlüğü şeklinde adlandırılabilecek; bütün sûre tertiplerinde iki sûrenin peş peşe gelmesinin öncelenmesi ve bu bağlamda tüm tertiplerde Yâsîn sûresinin bir öncesinde yer alan Cin sûresi esas alınarak hâmîm sûreleriyle birlikte tarihlendirilmesinin daha uygun olduğu görülmüştür.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1262518tefsirnüzûl tertibisûre tarihlendirmesisîretyâsîntafsīrrevelation orderdating qurʾānic revelationsīrayāsīn |
| spellingShingle | Ahmet Sait Sıcak Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi Cumhuriyet İlahiyat Dergisi tefsir nüzûl tertibi sûre tarihlendirmesi sîret yâsîn tafsīr revelation order dating qurʾānic revelation sīra yāsīn |
| title | Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi |
| title_full | Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi |
| title_fullStr | Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi |
| title_full_unstemmed | Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi |
| title_short | Nüzûl Sıralaması ve Metinsel İçerik Açısından Yâsîn Sûresinin Tarihlendirilmesi |
| title_sort | nuzul siralamasi ve metinsel icerik acisindan yasin suresinin tarihlendirilmesi |
| topic | tefsir nüzûl tertibi sûre tarihlendirmesi sîret yâsîn tafsīr revelation order dating qurʾānic revelation sīra yāsīn |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1262518 |
| work_keys_str_mv | AT ahmetsaitsıcak nuzulsıralamasıvemetinselicerikacısındanyasinsuresinintarihlendirilmesi |