پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی
در سال‌های اخیر، وقوع چندین مورد سیل مخرب در دشت جنوب شرقی دریای خزر، ناشی از طغیان آب گرگانرود، موجب تلفات و خسارات فراوانی شده است. پیش‌بینی شرایط آینده مورفولوژیک رودخانه و محیطهای پیرامون آن از عوامل ضروری در برنامه‌ریزی و آمایش دشتهای ساحلی است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره‌ای لندست 5، 7 و...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2022-10-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_41825_a0b37fc530c4445d3e8f360c6d69e74c.pdf |
| _version_ | 1797905484951322624 |
|---|---|
| author | حمیدرضا معصومی علیرضا حبیبی محمدرضا پارسامهر |
| author_facet | حمیدرضا معصومی علیرضا حبیبی محمدرضا پارسامهر |
| author_sort | حمیدرضا معصومی |
| collection | DOAJ |
| description | در سال‌های اخیر، وقوع چندین مورد سیل مخرب در دشت جنوب شرقی دریای خزر، ناشی از طغیان آب گرگانرود، موجب تلفات و خسارات فراوانی شده است. پیش‌بینی شرایط آینده مورفولوژیک رودخانه و محیطهای پیرامون آن از عوامل ضروری در برنامه‌ریزی و آمایش دشتهای ساحلی است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره‌ای لندست 5، 7 و 8 سال‌های، 2002،1987 و 2018، همراه با بررسیهای میدانی، مطالعات نرم‌افزاری و مدل تلفیقی زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار به‌عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. صحت مدل‌سازی با استفاده از نقاط کنترل زمینی تصادفی مورد تأیید قرار گرفت. همچنین نحوه عکس‌العمل کانال رود در زمان وقوع رخداد سیلاب براساس تصویر ماهواره‌ای سوم آوریل 2019 موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، بیشترین احتمال تغییرات در منطقه مطالعه در واحدهای رودخانه، دشت و تأسیسات ساخت انسان پیرامون دریاچه سد وشمگیر وجود دارد. همچنین شیب هیدرولیکی بسیار کم گرگانرود در نواحی پایین‌دست سد وشمگیر، موجب عدم تخلیه سریع سیلاب و ایجاد جریان دبی معکوس و طغیان آب به اراضی پیرامون آن است. این پدیده موجب تداخل سیلاب گرگانرود و سرشاخههای قره‌سو در محدوده بین سلاق یلقی و آق‌قلا می‌شود. لذا افزایش تراز ارتفاع کرانه‌های بین سرشاخههای گرگانرود و قره‌سو می‌تواند از تداخل جریان در آن‌ها جلوگیری نموده و سبب کاهش مخاطره سیل‌گیری اراضی پیرامون قره‌سو شود. با توجه به طغیان آب و انتقال سیلاب از طریق کانال‌های متروک گرگانرود در اراضی شمال آق‌قلا تا سیمین شهر، احداث کانال اضطراری تخلیه سیلاب از مسیر کانال‌های متروک، می‌تواند یک راهکار دائمی برای کنترل سیل در این مناطق باشد. |
| first_indexed | 2024-04-10T10:06:04Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c564b79d21b24a91868d24a35d0d3f1f |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T10:06:04Z |
| publishDate | 2022-10-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj.art-c564b79d21b24a91868d24a35d0d3f1f2023-02-15T17:46:35ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762022-10-01113678410.22067/geoeh.2022.74999.116641825پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزیحمیدرضا معصومی0علیرضا حبیبی1محمدرضا پارسامهر2استادیار گروه زمین‌شناسی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایرانمحقق پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایرانمحقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیدر سال‌های اخیر، وقوع چندین مورد سیل مخرب در دشت جنوب شرقی دریای خزر، ناشی از طغیان آب گرگانرود، موجب تلفات و خسارات فراوانی شده است. پیش‌بینی شرایط آینده مورفولوژیک رودخانه و محیطهای پیرامون آن از عوامل ضروری در برنامه‌ریزی و آمایش دشتهای ساحلی است. در این پژوهش از تصاویر ماهواره‌ای لندست 5، 7 و 8 سال‌های، 2002،1987 و 2018، همراه با بررسیهای میدانی، مطالعات نرم‌افزاری و مدل تلفیقی زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار به‌عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. صحت مدل‌سازی با استفاده از نقاط کنترل زمینی تصادفی مورد تأیید قرار گرفت. همچنین نحوه عکس‌العمل کانال رود در زمان وقوع رخداد سیلاب براساس تصویر ماهواره‌ای سوم آوریل 2019 موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، بیشترین احتمال تغییرات در منطقه مطالعه در واحدهای رودخانه، دشت و تأسیسات ساخت انسان پیرامون دریاچه سد وشمگیر وجود دارد. همچنین شیب هیدرولیکی بسیار کم گرگانرود در نواحی پایین‌دست سد وشمگیر، موجب عدم تخلیه سریع سیلاب و ایجاد جریان دبی معکوس و طغیان آب به اراضی پیرامون آن است. این پدیده موجب تداخل سیلاب گرگانرود و سرشاخههای قره‌سو در محدوده بین سلاق یلقی و آق‌قلا می‌شود. لذا افزایش تراز ارتفاع کرانه‌های بین سرشاخههای گرگانرود و قره‌سو می‌تواند از تداخل جریان در آن‌ها جلوگیری نموده و سبب کاهش مخاطره سیل‌گیری اراضی پیرامون قره‌سو شود. با توجه به طغیان آب و انتقال سیلاب از طریق کانال‌های متروک گرگانرود در اراضی شمال آق‌قلا تا سیمین شهر، احداث کانال اضطراری تخلیه سیلاب از مسیر کانال‌های متروک، می‌تواند یک راهکار دائمی برای کنترل سیل در این مناطق باشد.https://geoeh.um.ac.ir/article_41825_a0b37fc530c4445d3e8f360c6d69e74c.pdfسیلابتصاویر ماهواره‌ایمدل سلولهای خودکارمطالعات سنجش‌ازدورگرگانرود |
| spellingShingle | حمیدرضا معصومی علیرضا حبیبی محمدرضا پارسامهر پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی جغرافیا و مخاطرات محیطی سیلاب تصاویر ماهواره‌ای مدل سلولهای خودکار مطالعات سنجش‌ازدور گرگانرود |
| title | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| title_full | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| title_fullStr | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| title_full_unstemmed | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| title_short | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| title_sort | پیش‌بینی تغییرات مسیر جریان و مورفولوژی رودخانه گرگانرود با تأکید بر سیل‌خیزی |
| topic | سیلاب تصاویر ماهواره‌ای مدل سلولهای خودکار مطالعات سنجش‌ازدور گرگانرود |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_41825_a0b37fc530c4445d3e8f360c6d69e74c.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḥmydrḍạmʿṣwmy pysẖbynytgẖyyrạtmsyrjryạnwmwrfwlwzẖyrwdkẖạnhgrgạnrwdbạtạḵydbrsylkẖyzy AT ʿlyrḍạḥbyby pysẖbynytgẖyyrạtmsyrjryạnwmwrfwlwzẖyrwdkẖạnhgrgạnrwdbạtạḵydbrsylkẖyzy AT mḥmdrḍạpạrsạmhr pysẖbynytgẖyyrạtmsyrjryạnwmwrfwlwzẖyrwdkẖạnhgrgạnrwdbạtạḵydbrsylkẖyzy |