Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli
Doğu Akdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşa kıyı ovasında temel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyu ihtiyacı yüzey ve yeraltı suyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularının ardışık yıllarda gerçekleşen kuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıyı akiferinin sürdürül...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Pamukkale University
2019-06-01
|
| Series: | Pamukkale University Journal of Engineering Sciences |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/45556/583961 |
| _version_ | 1797914523200389120 |
|---|---|
| author | Celal Serdar Bayarı Naciye Nur Özyurt Pınar Avcı Çağlar Bozan |
| author_facet | Celal Serdar Bayarı Naciye Nur Özyurt Pınar Avcı Çağlar Bozan |
| author_sort | Celal Serdar Bayarı |
| collection | DOAJ |
| description | Doğu
Akdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşa kıyı ovasında
temel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyu ihtiyacı yüzey ve yeraltı
suyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularının ardışık yıllarda gerçekleşen
kuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıyı akiferinin sürdürülebilir
kullanımı tarımsal üretim açısından önemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. Bu
durumda kıyı akiferi rezervine ilişkin oldukça eski olan bilgilerin güncel
araştırma yaklaşımları ile yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada
jeolojik, hidrolojik, hidrojeokimyasal ve çevresel izotopik veriler ile
Gazipaşa kıyı akiferinin kavramsal hidrojeolojik modelinin oluşturulması ve su
bütçesi bileşenlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Değerlendirmelere göre ovadaki
yeraltı suyu yük dağılımı yağışlı ve kurak dönemler arasında salınım
göstermekle birlikte uzun dönemde değişmemiştir. Yeraltı suyu ağırlıklı olarak
Ca-HCO3-/CO3 fasiyesinde olup, deniz suyu
katkısı kıyıya yakın iki noktada gözlenmiştir. Duraylı izotop verilerine göre örneklerin tamamı Küresel Meteorik Su Doğrusu’nun
(Döteryum fazlası değeri (Dex) 10) solunda, Dex değeri +16 olan Antalya
Meteorik Su Doğrusu ile Yerel Meteorik Su Doğrusu (Dex=+18) arasında
bulunmaktadır. Bu değerler yeraltı suyunun Akdeniz kökenli nemin oluşturduğu
yağışlardan beslendiğini göstermektedir. Duraylı izotop içeriklerinden kıyı
bölgesinde yüzeye yakın bazı yeraltı suyu örneklerinin buharlaşmaya uğradığı
anlaşılmaktadır. Yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin trityum içerikleri 3.08 TU
ile 0.33 TU arasında değişmekte olup, ortalama değer 1.95 TU’dur. Dolaşım süresi uzun yeraltı sularında, sığ dolaşımlı sulara göre
trityum içeriği düşük, özgül iletkenlik değeri ise yüksektir. Kıyı akiferine ait yeraltı suyu bütçesine göre yıllık
beslenim 71.1 Mm3 olup bunun 32.0 Mm3’ü yağıştan, 39.1 Mm3’ü
ise alüvyon akiferi çevreleyen kireçtaşı ve mermer birimlerinden
sağlanmaktadır. Yeraltı suyu boşalım bileşenleri, buharlaşma-terleme kaybı
(25.3 Mm3), yüzeysel akış (10.6 Mm3), sulama suyu
ihtiyacı (10.9 Mm3), evsel su ihtiyacı (2.4 Mm3), yeraltı suyundan (0-2 m) buharlaşma (1 Mm3) ve
denize boşalım (20.9 Mm3) olarak belirlenmiştir. |
| first_indexed | 2024-04-10T12:28:03Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-c6346495ae3b4facbc7dbb3ec072a13e |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1300-7009 2147-5881 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T12:28:03Z |
| publishDate | 2019-06-01 |
| publisher | Pamukkale University |
| record_format | Article |
| series | Pamukkale University Journal of Engineering Sciences |
| spelling | doaj.art-c6346495ae3b4facbc7dbb3ec072a13e2023-02-15T16:15:05ZengPamukkale UniversityPamukkale University Journal of Engineering Sciences1300-70092147-58812019-06-01253352363218Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeliCelal Serdar BayarıNaciye Nur ÖzyurtPınar AvcıÇağlar BozanDoğu Akdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşa kıyı ovasında temel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyu ihtiyacı yüzey ve yeraltı suyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularının ardışık yıllarda gerçekleşen kuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıyı akiferinin sürdürülebilir kullanımı tarımsal üretim açısından önemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. Bu durumda kıyı akiferi rezervine ilişkin oldukça eski olan bilgilerin güncel araştırma yaklaşımları ile yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada jeolojik, hidrolojik, hidrojeokimyasal ve çevresel izotopik veriler ile Gazipaşa kıyı akiferinin kavramsal hidrojeolojik modelinin oluşturulması ve su bütçesi bileşenlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Değerlendirmelere göre ovadaki yeraltı suyu yük dağılımı yağışlı ve kurak dönemler arasında salınım göstermekle birlikte uzun dönemde değişmemiştir. Yeraltı suyu ağırlıklı olarak Ca-HCO3-/CO3 fasiyesinde olup, deniz suyu katkısı kıyıya yakın iki noktada gözlenmiştir. Duraylı izotop verilerine göre örneklerin tamamı Küresel Meteorik Su Doğrusu’nun (Döteryum fazlası değeri (Dex) 10) solunda, Dex değeri +16 olan Antalya Meteorik Su Doğrusu ile Yerel Meteorik Su Doğrusu (Dex=+18) arasında bulunmaktadır. Bu değerler yeraltı suyunun Akdeniz kökenli nemin oluşturduğu yağışlardan beslendiğini göstermektedir. Duraylı izotop içeriklerinden kıyı bölgesinde yüzeye yakın bazı yeraltı suyu örneklerinin buharlaşmaya uğradığı anlaşılmaktadır. Yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin trityum içerikleri 3.08 TU ile 0.33 TU arasında değişmekte olup, ortalama değer 1.95 TU’dur. Dolaşım süresi uzun yeraltı sularında, sığ dolaşımlı sulara göre trityum içeriği düşük, özgül iletkenlik değeri ise yüksektir. Kıyı akiferine ait yeraltı suyu bütçesine göre yıllık beslenim 71.1 Mm3 olup bunun 32.0 Mm3’ü yağıştan, 39.1 Mm3’ü ise alüvyon akiferi çevreleyen kireçtaşı ve mermer birimlerinden sağlanmaktadır. Yeraltı suyu boşalım bileşenleri, buharlaşma-terleme kaybı (25.3 Mm3), yüzeysel akış (10.6 Mm3), sulama suyu ihtiyacı (10.9 Mm3), evsel su ihtiyacı (2.4 Mm3), yeraltı suyundan (0-2 m) buharlaşma (1 Mm3) ve denize boşalım (20.9 Mm3) olarak belirlenmiştir.https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/45556/583961groundwater managementwater chemistryenvironmental isotopesyeraltısuyu yönetimisu kimyasıçevresel izotoplar |
| spellingShingle | Celal Serdar Bayarı Naciye Nur Özyurt Pınar Avcı Çağlar Bozan Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli Pamukkale University Journal of Engineering Sciences groundwater management water chemistry environmental isotopes yeraltısuyu yönetimi su kimyası çevresel izotoplar |
| title | Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| title_full | Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| title_fullStr | Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| title_full_unstemmed | Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| title_short | Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| title_sort | gazipasa antalya kiyi akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli |
| topic | groundwater management water chemistry environmental isotopes yeraltısuyu yönetimi su kimyası çevresel izotoplar |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/45556/583961 |
| work_keys_str_mv | AT celalserdarbayarı gazipasaantalyakıyıakiferininhidrojeolojikkavramsalmodeli AT naciyenurozyurt gazipasaantalyakıyıakiferininhidrojeolojikkavramsalmodeli AT pınaravcı gazipasaantalyakıyıakiferininhidrojeolojikkavramsalmodeli AT caglarbozan gazipasaantalyakıyıakiferininhidrojeolojikkavramsalmodeli |