بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره)
یکی از صفاتی که در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد خداوند متعال به کار رفته، صفت «اراده» می باشد. در مرید بودن خدای متعال بین متکلمان و حکیمان اختلافی نیست؛ اما در تفسیر اراده خدا اختلاف وجود دارد. شیخ مفید در آثار متعدد کلامی خود، اراده الهی را صفتی حقیقی، لنفسه و ذاتی برای خدا...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Allameh Tabataba'i University Press
2023-02-01
|
| Series: | پژوهش‌نامه کلام تطبیقی شیعه |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jcst.atu.ac.ir/article_15457_ea1e04e251e15899f3e2c89969130566.pdf |
| _version_ | 1827580900478550016 |
|---|---|
| author | saeid salimi |
| author_facet | saeid salimi |
| author_sort | saeid salimi |
| collection | DOAJ |
| description | یکی از صفاتی که در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد خداوند متعال به کار رفته، صفت «اراده» می باشد. در مرید بودن خدای متعال بین متکلمان و حکیمان اختلافی نیست؛ اما در تفسیر اراده خدا اختلاف وجود دارد. شیخ مفید در آثار متعدد کلامی خود، اراده الهی را صفتی حقیقی، لنفسه و ذاتی برای خداوند متعال ندانسته، بلکه صفتی مجازی، فعلی و خارج از ذات ارزیابی می‌کند و پرداختن به آن را از باب ورود در لسان شرع می‌داند؛ همانند صفات غضب، رضایت، حب و بغض که عقل اتصاف آنها برای خداوند متعال را نمی‌پذیرد. وی مانند متکلمین معتزلی بغداد هم عصر خود، اراده الهی را عبارت از نفس فعل الهی و مغایر با علم و قدرت می داند. نیز اراده را از همراهی با ذات و در مرتبه ذات بودن عزل می‌کند و همگام با روایات، آن را حادث و غیر ازلی می‌خواند، در حالی که علم و قدرت از صفات حقیقی و ذاتی خداوند نزد وی هستند. بداء در مرحله اراده تکوینی به صورت فعل اول (قبل از بداء) و فعل ثانی (پس از بداء) می باشد که هر دو، نفس فعل و مرحله ای از تکوین می باشد و از بداء در اراده تشریعی (امر به فعل حسن در تشریع) به نسخ تعبیر می شود. قدر و قضاء از نگاه وی بر اراده( نفس فعل) تقدم دارد. شیخ مفید همگام با معتزله بغداد، بخاطر عدم انتساب قبائح به خداوند، منکر شمول اراده تکوینی خداوند در همه امور بودند. |
| first_indexed | 2024-03-08T22:26:43Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-cea402f2161143f389a7391a7a9aea69 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2717-1108 2717-1116 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-08T22:26:43Z |
| publishDate | 2023-02-01 |
| publisher | Allameh Tabataba'i University Press |
| record_format | Article |
| series | پژوهش‌نامه کلام تطبیقی شیعه |
| spelling | doaj.art-cea402f2161143f389a7391a7a9aea692023-12-18T10:28:33ZfasAllameh Tabataba'i University Pressپژوهش‌نامه کلام تطبیقی شیعه2717-11082717-11162023-02-013524927010.22054/jcst.2023.72092.111115457بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره)saeid salimi0مدیر حوزه های علمیه جعفریه و شهید آیت الله حامدی میانه امام جمعه موقت میانهیکی از صفاتی که در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد خداوند متعال به کار رفته، صفت «اراده» می باشد. در مرید بودن خدای متعال بین متکلمان و حکیمان اختلافی نیست؛ اما در تفسیر اراده خدا اختلاف وجود دارد. شیخ مفید در آثار متعدد کلامی خود، اراده الهی را صفتی حقیقی، لنفسه و ذاتی برای خداوند متعال ندانسته، بلکه صفتی مجازی، فعلی و خارج از ذات ارزیابی می‌کند و پرداختن به آن را از باب ورود در لسان شرع می‌داند؛ همانند صفات غضب، رضایت، حب و بغض که عقل اتصاف آنها برای خداوند متعال را نمی‌پذیرد. وی مانند متکلمین معتزلی بغداد هم عصر خود، اراده الهی را عبارت از نفس فعل الهی و مغایر با علم و قدرت می داند. نیز اراده را از همراهی با ذات و در مرتبه ذات بودن عزل می‌کند و همگام با روایات، آن را حادث و غیر ازلی می‌خواند، در حالی که علم و قدرت از صفات حقیقی و ذاتی خداوند نزد وی هستند. بداء در مرحله اراده تکوینی به صورت فعل اول (قبل از بداء) و فعل ثانی (پس از بداء) می باشد که هر دو، نفس فعل و مرحله ای از تکوین می باشد و از بداء در اراده تشریعی (امر به فعل حسن در تشریع) به نسخ تعبیر می شود. قدر و قضاء از نگاه وی بر اراده( نفس فعل) تقدم دارد. شیخ مفید همگام با معتزله بغداد، بخاطر عدم انتساب قبائح به خداوند، منکر شمول اراده تکوینی خداوند در همه امور بودند.https://jcst.atu.ac.ir/article_15457_ea1e04e251e15899f3e2c89969130566.pdfشیخ مفیدارادهعلمقدرتبداءقدرو قضاءاراده تکوینی وتشریعی |
| spellingShingle | saeid salimi بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) پژوهش‌نامه کلام تطبیقی شیعه شیخ مفید اراده علم قدرت بداء قدرو قضاء اراده تکوینی وتشریعی |
| title | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) |
| title_full | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) |
| title_fullStr | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) |
| title_full_unstemmed | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) |
| title_short | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره) |
| title_sort | بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید ره |
| topic | شیخ مفید اراده علم قدرت بداء قدرو قضاء اراده تکوینی وتشریعی |
| url | https://jcst.atu.ac.ir/article_15457_ea1e04e251e15899f3e2c89969130566.pdf |
| work_keys_str_mv | AT saeidsalimi brrsycẖystywmnạsbạtạrạdhạlhyạzngạhsẖykẖmfydrh |