Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar
Erken Ortaçağ’da, Türklerin gömü adetleri arasında iki farklı gelenek gelişti: İlki, dünyanın herhangi başka bir yerinde olduğu gibi, ölen birisinin kendi kültür ve geleneklerine göre toprak altındaki ebedi istirahatgâhına bırakılmasıdır. Diğeri ise, ölülerin ardından onları anabilmek için geliştiri...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Izmir Katip Celebi University
2018-07-01
|
| Series: | Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/cihannuma/issue/38219/441630?publisher=ikc |
| _version_ | 1797906698347741184 |
|---|---|
| author | Anıl Yılmaz |
| author_facet | Anıl Yılmaz |
| author_sort | Anıl Yılmaz |
| collection | DOAJ |
| description | Erken Ortaçağ’da, Türklerin gömü adetleri arasında iki farklı gelenek
gelişti: İlki, dünyanın herhangi başka bir yerinde olduğu gibi, ölen birisinin kendi
kültür ve geleneklerine göre toprak altındaki ebedi istirahatgâhına
bırakılmasıdır. Diğeri ise, ölülerin ardından onları anabilmek için
geliştirilen kült (ritüel/hatıra) alanları.
Arkeolojik ve tarihi kaynaklar göstermektedir ki, bu kült alanları
politik gücü ellerinde tutan Beyler (ve aileleri) için yapılmaktaydı. Stepte bu
tarzda yapılmış kült alanlarının iki farklı mimarisi vardır: Birinci tipe giren
alanlar Kağan ve Kağan soylu kişiler için planlanırken, Boyların başındaki
Beyler için planlanmış olanlar daha basit bir mimari içerirler. Blok taşlardan kare/dikdörtgen
yapılmış bu kült alanlarının doğu kısmına, bir heykel ve yine doğuya doğru
uzanan tek sıra taşlardan oluşan bir hat planlanmaktaydı. Balbal ismi
verilen bu taşların ne anlama geldiği yönünde akademisyenler arasında bir görüş
birliği var gibidir. Aralarında farklı düşünceler olsa da çoğu, yazılı
kaynaklara dayanarak bu taşların ölen düşmanlar olduğu yönünde bir fikir ileri
sürerler.Arkeolojik ve yazılı
kaynaklar karşılaştırıldığında, kabaca yontularak ya da tamamen uzun formlu
taşlardan seçilen bu stellerin, farklı bir anlam taşıdığı da iddia edilebilir. Makale,
bu kaynaklar arasındaki farklılıkları inceleyerek, araştırmacıların pek de
dikkate almadığı arkeolojik, tarihi ve sosyolojik kavramları karşılaştırarak balbal
kavramı hakkında farklı bir görüş ileri sürmektedir. |
| first_indexed | 2024-04-10T10:24:44Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-d6d7f06ee02049618b8923601a611d26 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2149-0678 2148-8843 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T10:24:44Z |
| publishDate | 2018-07-01 |
| publisher | Izmir Katip Celebi University |
| record_format | Article |
| series | Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi |
| spelling | doaj.art-d6d7f06ee02049618b8923601a611d262023-02-15T16:21:25ZengIzmir Katip Celebi UniversityCihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi2149-06782148-88432018-07-014111810.30517/cihannuma.441630163Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı NotlarAnıl Yılmaz0İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ, SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER FAKÜLTESİErken Ortaçağ’da, Türklerin gömü adetleri arasında iki farklı gelenek gelişti: İlki, dünyanın herhangi başka bir yerinde olduğu gibi, ölen birisinin kendi kültür ve geleneklerine göre toprak altındaki ebedi istirahatgâhına bırakılmasıdır. Diğeri ise, ölülerin ardından onları anabilmek için geliştirilen kült (ritüel/hatıra) alanları. Arkeolojik ve tarihi kaynaklar göstermektedir ki, bu kült alanları politik gücü ellerinde tutan Beyler (ve aileleri) için yapılmaktaydı. Stepte bu tarzda yapılmış kült alanlarının iki farklı mimarisi vardır: Birinci tipe giren alanlar Kağan ve Kağan soylu kişiler için planlanırken, Boyların başındaki Beyler için planlanmış olanlar daha basit bir mimari içerirler. Blok taşlardan kare/dikdörtgen yapılmış bu kült alanlarının doğu kısmına, bir heykel ve yine doğuya doğru uzanan tek sıra taşlardan oluşan bir hat planlanmaktaydı. Balbal ismi verilen bu taşların ne anlama geldiği yönünde akademisyenler arasında bir görüş birliği var gibidir. Aralarında farklı düşünceler olsa da çoğu, yazılı kaynaklara dayanarak bu taşların ölen düşmanlar olduğu yönünde bir fikir ileri sürerler.Arkeolojik ve yazılı kaynaklar karşılaştırıldığında, kabaca yontularak ya da tamamen uzun formlu taşlardan seçilen bu stellerin, farklı bir anlam taşıdığı da iddia edilebilir. Makale, bu kaynaklar arasındaki farklılıkları inceleyerek, araştırmacıların pek de dikkate almadığı arkeolojik, tarihi ve sosyolojik kavramları karşılaştırarak balbal kavramı hakkında farklı bir görüş ileri sürmektedir.https://dergipark.org.tr/tr/pub/cihannuma/issue/38219/441630?publisher=ikcbalbalbabagök türk kağanlığıkült alanıavrasya göçerleribalbalnon-anthropomorphic steleturkic khaganatecultic siteeurasian nomads |
| spellingShingle | Anıl Yılmaz Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi balbal baba gök türk kağanlığı kült alanı avrasya göçerleri balbal non-anthropomorphic stele turkic khaganate cultic site eurasian nomads |
| title | Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar |
| title_full | Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar |
| title_fullStr | Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar |
| title_full_unstemmed | Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar |
| title_short | Gök Türklerin Balbal Terimi Üzerine Bazı Notlar |
| title_sort | gok turklerin balbal terimi uzerine bazi notlar |
| topic | balbal baba gök türk kağanlığı kült alanı avrasya göçerleri balbal non-anthropomorphic stele turkic khaganate cultic site eurasian nomads |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/pub/cihannuma/issue/38219/441630?publisher=ikc |
| work_keys_str_mv | AT anılyılmaz gokturklerinbalbalterimiuzerinebazınotlar |