پهنه‌بندی استان‌های ایران براساس حمایت از تولیدکنندگان گندم در برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
سیاست‌های حمایتی اجرا شده از سوی دولت برای محصول راهبردی گندم در بخش کشاورزی ایران با آثار توزیعی متفاوت در استان‌های کشور از اهمیت چشمگیری برخوردار است. در پژوهش حاضر، ضمن محاسبۀ انواع شاخص‌های حمایت از قیمت بازاری (MPS)، پرداخت‌های بودجه‌ای (BP) و برآورد حمایت از تولیدکننده (PSE) در دورة زمانی ب...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Agricultural Planning, Economics, and Rural Development Research Institute (APERDRI)
2023-11-01
|
| Series: | اقتصاد کشاورزی و توسعه |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://aead.agri-peri.ac.ir/article_128525_a42380757fc894c37009d896587bb306.pdf |
| Summary: | سیاست‌های حمایتی اجرا شده از سوی دولت برای محصول راهبردی گندم در بخش کشاورزی ایران با آثار توزیعی متفاوت در استان‌های کشور از اهمیت چشمگیری برخوردار است. در پژوهش حاضر، ضمن محاسبۀ انواع شاخص‌های حمایت از قیمت بازاری (MPS)، پرداخت‌های بودجه‌ای (BP) و برآورد حمایت از تولیدکننده (PSE) در دورة زمانی برنامه‌های سوم تا پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران، رابطة همبستگی آنها با عملکرد در واحد سطح تولید گندم دیم و آبی بررسی شد و سپس، به منظور برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری، استان‌ها با الگوریتم کیمیانگین در خوشه‌های همگن دسته‌بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که با وجود اجرای سیاست‌های یکسان در سراسر کشور، مقادیر حمایت از قیمت بازاری، حمایت بودجه‌ای و حمایت کل از تولیدکنندگان، به دلیل تفاوت‌های اقلیمی، رفتار تولیدکنندگان در مدیریت مزرعه، فناوری، بهره‌وری، مزیت‌های نسبی هزینه‌ای و تولیدی و فاصله از گمرک، متفاوت است، به گونهای که گندم‌کاران استان‌های با بهره‌وری کمتر مقدار بیشتری حمایت در هر کیلوگرم محصول گندم دریافت می‌کنند؛ همچنین، سیاست‌های قیمتی در اغلب سال‌ها موجب حمایت از تولیدکنندگان نشده و اما بر اساس نتایج برآورد شاخص PSE، در برنامه‌های سوم تا پنجم توسعه، حمایت از کشاورزان همه خوشه‌ها، به ترتیب، با میانگین 882، 1549 و 1200 ریال در هر کیلوگرم تحقق یافته و برخلاف شاخص BP، شاخص‌های MPS و PSE در بیشتر استان‌ها رابطه مثبت و معنی‌دار با عملکرد گندم آبی داشته است. در نهایت، پیشنهاد شد که با مد نظر قرار دادن تفاوت‌های خوشه‌ها، برای خوشه‌های با بهره‌وری بالاتر، بسته‌های سیاستی قیمتی و بودجه‌ای متنوع با سطح پوشش حمایتی بالاتر و متناسب با الگوی بهینه مصرف نهاده‌های کشاورزان منتخب طرح‌ریزی شود. همچنین، شایسته است که با تغییر الگوی سیاست‌ها از حمایت قیمتی به حمایت‌های بودجه‌ای، از یکسو، حفظ قیمت محصولات نزدیک به قیمت جهانی و از سوی دیگر، جلوگیری از دخالت مستقیم دولت در بازار محصول گندم در دستور کار سیاستگذاران قرار گیرد. |
|---|---|
| ISSN: | 1022-4211 2645-6443 |