ارزیابی اثر خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی جمعیت های گیاه دارویی بالنگو (Lallemantia royleana Benth.)
مقدمه با پیشرفت علم و توجه جهانیان به تأثیر زیان‌بار استفاده از ترکیبات شیمیایی و مواد سنتتیک، جهان دوباره به استفاده از فراورده های گیاهی روی آورده است، به‌طوری‌که گفته میشود قرن بیست و یکم قرن گیاهان دارویی است (Amanzadeh et al., 2011). گیاه دارویی بالنگو (Lallemantia) متعلق به خانوادهی Lamiace...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
University of Birjand
2017-08-01
|
| Series: | تنش های محیطی در علوم زراعی |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://escs.birjand.ac.ir/article_586_db3dc7480d7dea86997b2f4969a249e9.pdf |
| Summary: | مقدمه با پیشرفت علم و توجه جهانیان به تأثیر زیان‌بار استفاده از ترکیبات شیمیایی و مواد سنتتیک، جهان دوباره به استفاده از فراورده های گیاهی روی آورده است، به‌طوری‌که گفته میشود قرن بیست و یکم قرن گیاهان دارویی است (Amanzadeh et al., 2011). گیاه دارویی بالنگو (Lallemantia) متعلق به خانوادهی Lamiaceae است. این خانواده یکی از بزرگترین و بیشترین خانوادهها از گیاهان گلدار است (Zargari, 1980). بذرهای بالنگو منابع خوبی از پلی ساکارید، فیبر، روغن و پروتئین و دارای برخی خصوصیات دارویی، غذایی و سلامتی برای انسان دارند (Naghibi et al. 2005; Razavi and Karazhiyan 2009). تنش خشکی یکی از بزرگترین تنش های غیرزنده که به شدت عملکرد دانه و بهره وری از محصولات غذایی را تا 70 درصد در سرتاسر جهان تحت تأثیر قرار میدهد (Akram et al., 2013). پاسخ گیاهان به تنش خشکی پیچیده و شامل تغییر در مورفولوژی، فیزیولوژی و متابولیسم است (Sairam and Srivastava, 2001). بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی بالنگو بود. مواد و روش ها این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد طی سال زراعی 1394-1393 انجام گرفت. مزرعه پژوهشی گیاهان دارویی دانشگاه شاهد دارای طول جغرافیایی 51 درجه و هشت دقیقه شمالی و عرض جغرافیایی 35 درجه و 34 دقیقه شرقی، ارتفاع از سطح دریا 1190 متر، میانگین بارندگی 216 میلیمتر و میانگین دما 17.1 درجه سانتیگراد بود. آزمایش به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح خشکی از مرحله گلدهی به بعد بهعنوان فاکتور اصلی (1- متوسط پتانسیل رطوبت خاک در حد 0.5- اتمسفر بهعنوان شاهد (FC)، 2- پتانسیل رطوبت خاک حدود 6.5- اتمسفر بهعنوان تنش ملایم ، 3- پتانسیل رطوبت خاک حدود 9.5- اتمسفر به عنوان تنش نسبتاً شدید) بود. اندازه گیری صفات مورد مطالعه به این روشهای انجام گرفت: قندهای محلول (Paquin and lechasseur, 1979)، موسیلاژ دانه (Ghasemi Dehkordi, 2002)، فاکتور تورم (Asgharpour and Rezvani Moghaddam, 2002) و روغن دانه (Soxhlet, 2003). محتوی نسبی آب با روش (Levitt, 1990) اندازه گیری شد. اطلاعات حاصل، از طریق برنامه آماری SAS 9.12 مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته و میانگین‌ها از طریق آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح پنج درصد مقایسه شدند. نتایج و بحث تغییرات آب و هوایی باعث دوره های مکرر و شدید خشکسالی به عنوان کاهش سطح کلی بارشها شد. مناطق خشک بیش از 40 درصد سطح جهان را شامل میشود که زندگی 2.5 میلیارد نفر، یک سوم از جمعیت جهان است. خشکسالی در حال حاضر یکی از محدودیت های اصلی گیاهان زراعی که باعث جلوگیری از ابراز پتانسیل کامل ژنتیکی آنهاست. تنش خشکی تآثیر معنی داری بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، قندهای محلول، درصد موسیلاژ، فاکتور تورم و عملکرد روغن داشت. تنش خشکی بر درصد روغن غیر معنی دار شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح تنش عملکرد دانه کاهش یافت. عملکرد گیاه پاسخی به میزان کارایی آب در مراحل مختلف رشد گیاه و به‌کارگیری آب در سرتاسر فصل رشد گیاه است (Igbadun et al., 2006). جمعیت اصفهان3 بیشترین عملکرد را با میانگین 312.77 کیلوگرم در هکتار و عملکرد روغن با 86.7 کیلوگرم در هکتار در تنش 9.5- اتمسفر داشت. تنش خشکی باعث کاهش قندهای محلول شد که با نتایج عباسزاده و همکاران (Abbaszadeh et al.) بر گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis) مطابقت داشت. در نتایج اثرات برهمکنش، بیشترین و کمترین درصد موسیلاژ به ترتیب در جمعیتهای اصفهان5 و اصفهان3 در تنش ملایم مشاهده شد. به نظر میرسد جمعیت اصفهان3، جمعیت مقاوم در برابر تنش خشکی است. نتیجه گیری به طور کلی تنش 9.5- اتمسفر باعث کاهش خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی بالنگو شد. جمعیت اصفهان3 دارای بیشترین عملکرد دانه و عملکرد روغن بود. طبق مشاهدات این پژوهش به نظر میرسد جمعیت اصفهان3، جمعیت مقاوم در برابر تنش خشکی است. از سوی دیگر مشاهدات نشان داد پاسخ جمعیت های بالنگو به تنش خشکی در صفات مورد مطالعه متفاوت است که میتوان گفت به دلیل تنوع ژنتیکی که بین جمعیتها وجود دارد. |
|---|---|
| ISSN: | 2228-7604 2383-3084 |