Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto

W polskiej kinematografii dedykowanej tematyce żydowskiej dominuje temat getta warszawskiego. Filmowym opowieściom o getcie w Łodzi (Litzmannstadt Getto) daleko do medialnej sławy filmów o getcie warszawskim. Ten stan rzeczy łączy się z brakiem reprezentacji tragedii getta w Łodzi w przestrzeni same...

Full description

Bibliographic Details
Main Author: Ewa Ciszewska
Format: Article
Language:ces
Published: Natascha Drubek 2016-05-01
Series:Apparatus. Film, Media and Digital Cultures of Central and Eastern Europe
Subjects:
Online Access:https://www.apparatusjournal.net/index.php/apparatus/article/view/32
_version_ 1798002192069689344
author Ewa Ciszewska
author_facet Ewa Ciszewska
author_sort Ewa Ciszewska
collection DOAJ
description W polskiej kinematografii dedykowanej tematyce żydowskiej dominuje temat getta warszawskiego. Filmowym opowieściom o getcie w Łodzi (Litzmannstadt Getto) daleko do medialnej sławy filmów o getcie warszawskim. Ten stan rzeczy łączy się z brakiem reprezentacji tragedii getta w Łodzi w przestrzeni samego miasta, o innych rejonach Polski nie wspominając. Pamięć o getcie zostaje wyparta przez rodzaj opowieści, które akcentują perspektywę tych, którzy ratowali Żydów lub Ocalałych; brak natomiast prób oddawania głosu tym, którzy stralici życie. Polskie filmy dokumentalne o getcie to  przeważnie produkcje skromne, o wąskim zasięgu dystrybucji – za wyjątkiem Likwidacji 08.1944 – pierwszego w Polsce filmu dokumentalnego zrealizowanego w technice 3D. Jeśli podjąć by próbę ich tematycznego usystematyzowania należałoby wyróżnić następujące zagadnienia jako te, które pojawiają się najczęściej: całościowy obraz getta, Szpera, filmy biograficzne oraz wątek powrotu do getta.  Ostatni z nich pojawia się w filmach Borysa Lankosza i Pavla Štingla, których interesował moment powrotu do Łodzi Ocalałych pochodzenia czeskiego. Do lat dziewięćdziesiątych dokumenty o getcie charakteryzowały się występowaniem narratora z offu, którego opowieść często dominowała nad obrazem. Wraz z pojawieniem się Ocalałego przyjmuje on role świadka i komentatora, co jedocześnie wzmacnia realistyczny model opowiadania oraz pozwala na identyfikację z postaciami Żydów. Materiały audiowizualne zarejestrowane przez niemieckie ekipy filmowe w getcie w 1940 roku nie pojawiają się w polskich filmach dokumentalnych na temat getta. Z kolei częstym źródłem archiwalnym wykorzystywanym w filmach są fotografie z czasów getta wykonane przez Waltera Geneweina, Mandela Grossa i Henryka Rossa.
first_indexed 2024-04-11T11:48:11Z
format Article
id doaj.art-e9b0639722d24830af3231b830c172b8
institution Directory Open Access Journal
issn 2365-7758
language ces
last_indexed 2024-04-11T11:48:11Z
publishDate 2016-05-01
publisher Natascha Drubek
record_format Article
series Apparatus. Film, Media and Digital Cultures of Central and Eastern Europe
spelling doaj.art-e9b0639722d24830af3231b830c172b82022-12-22T04:25:29ZcesNatascha DrubekApparatus. Film, Media and Digital Cultures of Central and Eastern Europe2365-77582016-05-012-310.17892/app.2016.0002.3222Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt GettoEwa Ciszewska0University of ŁódźW polskiej kinematografii dedykowanej tematyce żydowskiej dominuje temat getta warszawskiego. Filmowym opowieściom o getcie w Łodzi (Litzmannstadt Getto) daleko do medialnej sławy filmów o getcie warszawskim. Ten stan rzeczy łączy się z brakiem reprezentacji tragedii getta w Łodzi w przestrzeni samego miasta, o innych rejonach Polski nie wspominając. Pamięć o getcie zostaje wyparta przez rodzaj opowieści, które akcentują perspektywę tych, którzy ratowali Żydów lub Ocalałych; brak natomiast prób oddawania głosu tym, którzy stralici życie. Polskie filmy dokumentalne o getcie to  przeważnie produkcje skromne, o wąskim zasięgu dystrybucji – za wyjątkiem Likwidacji 08.1944 – pierwszego w Polsce filmu dokumentalnego zrealizowanego w technice 3D. Jeśli podjąć by próbę ich tematycznego usystematyzowania należałoby wyróżnić następujące zagadnienia jako te, które pojawiają się najczęściej: całościowy obraz getta, Szpera, filmy biograficzne oraz wątek powrotu do getta.  Ostatni z nich pojawia się w filmach Borysa Lankosza i Pavla Štingla, których interesował moment powrotu do Łodzi Ocalałych pochodzenia czeskiego. Do lat dziewięćdziesiątych dokumenty o getcie charakteryzowały się występowaniem narratora z offu, którego opowieść często dominowała nad obrazem. Wraz z pojawieniem się Ocalałego przyjmuje on role świadka i komentatora, co jedocześnie wzmacnia realistyczny model opowiadania oraz pozwala na identyfikację z postaciami Żydów. Materiały audiowizualne zarejestrowane przez niemieckie ekipy filmowe w getcie w 1940 roku nie pojawiają się w polskich filmach dokumentalnych na temat getta. Z kolei częstym źródłem archiwalnym wykorzystywanym w filmach są fotografie z czasów getta wykonane przez Waltera Geneweina, Mandela Grossa i Henryka Rossa. https://www.apparatusjournal.net/index.php/apparatus/article/view/32Litzmannstadt GettoŁódźfilmy powojennefilmy dokumentalneDaniel Szylit
spellingShingle Ewa Ciszewska
Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
Apparatus. Film, Media and Digital Cultures of Central and Eastern Europe
Litzmannstadt Getto
Łódź
filmy powojenne
filmy dokumentalne
Daniel Szylit
title Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
title_full Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
title_fullStr Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
title_full_unstemmed Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
title_short Kinematografia niepamięci. Polskie filmy dokumentalne o Litzmannstadt Getto
title_sort kinematografia niepamieci polskie filmy dokumentalne o litzmannstadt getto
topic Litzmannstadt Getto
Łódź
filmy powojenne
filmy dokumentalne
Daniel Szylit
url https://www.apparatusjournal.net/index.php/apparatus/article/view/32
work_keys_str_mv AT ewaciszewska kinematografianiepamiecipolskiefilmydokumentalneolitzmannstadtgetto