Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku
Prusy Królewskie jako prowincja Rzeczypospolitej znacznie ucierpiały w czasie wielu wojen prowadzonych na przestrzeni ostatnich 500 lat. Kataklizm wojen dopełniony został losowymi wypadkami pożarów trawiących miasta na przestrzeni tego okresu. Wraz ze zniszczeniami miast, zamków i dworów destrukcji...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Belarusian |
| Published: |
Nicolaus Copernicus University in Toruń
2015-03-01
|
| Series: | Archiwa - Kancelarie - Zbiory |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AKZ/article/view/5493 |
| _version_ | 1818482056786608128 |
|---|---|
| author | Wiesław Nowosad |
| author_facet | Wiesław Nowosad |
| author_sort | Wiesław Nowosad |
| collection | DOAJ |
| description | Prusy Królewskie jako prowincja Rzeczypospolitej znacznie ucierpiały w czasie wielu wojen prowadzonych na przestrzeni ostatnich 500 lat. Kataklizm wojen dopełniony został losowymi wypadkami pożarów trawiących miasta na przestrzeni tego okresu. Wraz ze zniszczeniami miast, zamków i dworów destrukcji ulegały również zgromadzone w nich akta. W efekcie tych zniszczeń do dnia dzisiejszego przetrwał zaledwie niewielki fragment dziedzictwa aktowego. Dwa z trzech dawnych województw Prus Królewskich nie mają dziś podstawowych serii ksiąg sądowych sądów grodzkich i ziemskich. Ocalały zaledwie akta sądu grodzkiego i ziemskiego najmniejszego z województw pruskich – malborskiego. Tylko niewiele lepiej potraktowane zostały archiwalia miejskie. W niezłym stanie przetrwały akta wielkich miast pruskich Gdańska i Torunia. Sporo szczęścia miały również księgi miejskie Chojnic, Malborka, Nowego, Pucka czy Sztumu. Pozostałe jednak doznały mniejszego, częściej jednak większego uszczerbku. Biorąc pod uwagę tak wątłą w gruncie rzeczy bazę źródłową niezwykle istotne jest gromadzenie i udostępnianie informacji o materiałach archiwalnych dotyczących Prus Królewskich rozproszonych po rozmaitych archiwach i bibliotekach tak w kraju jak i poza jego granicami. Te ostatnie może są o tyle ważniejsze, że rzadko kiedy docierają do nich badacze z Polski, bo – na pierwszy rzut oka – czegóż można by oczekiwać po archiwaliach przechowywanych w Rydze, Mińsku, Wilnie czy Lwowie w kontekście dziejów Prus Królewskich i zamieszkującej je ludności. Swe kwerendy historycy prowadzą zwykle w Berlinie i innych miastach niemieckich, z nieśmiałością zerkając na nierozpoznane w tej kwestii archiwa rosyjskie. Ale tu? Niniejszy artykuł podsumowuje kilkutygodniową kwerendę archiwalną, jaka została przeprowadzona w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, której celem było między innymi zebranie informacji o materiałach archiwalnych wytworzonych przez osoby i urzędy funkcjonujące w Prusach Królewskich w XVI–XVIII wieku, a pierwotnie znajdujących się w archiwach prywatnych szlachty tej prowincji. Pomysł takiej kwerendy zrodził się po zapoznaniu z dziejami rodu Radziwiłłów i ich rolą jaką odgrywali w Prusach, a także po wcześniejszych kwerendach przeprowadzonych w innych częściach dawnego archiwum radziwiłłowskiego, przechowywanych obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie i Państwowym Archiwum Historycznym Litwy w Wilnie. |
| first_indexed | 2024-12-10T11:43:13Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-e9dc3e78caca463db2e2da65abc530fe |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1895-9075 2544-5685 |
| language | Belarusian |
| last_indexed | 2024-12-10T11:43:13Z |
| publishDate | 2015-03-01 |
| publisher | Nicolaus Copernicus University in Toruń |
| record_format | Article |
| series | Archiwa - Kancelarie - Zbiory |
| spelling | doaj.art-e9dc3e78caca463db2e2da65abc530fe2022-12-22T01:50:11ZbelNicolaus Copernicus University in ToruńArchiwa - Kancelarie - Zbiory1895-90752544-56852015-03-0104(6)/113210.12775/AKZ.2013.0014927Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w MińskuWiesław Nowosad0Uniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuPrusy Królewskie jako prowincja Rzeczypospolitej znacznie ucierpiały w czasie wielu wojen prowadzonych na przestrzeni ostatnich 500 lat. Kataklizm wojen dopełniony został losowymi wypadkami pożarów trawiących miasta na przestrzeni tego okresu. Wraz ze zniszczeniami miast, zamków i dworów destrukcji ulegały również zgromadzone w nich akta. W efekcie tych zniszczeń do dnia dzisiejszego przetrwał zaledwie niewielki fragment dziedzictwa aktowego. Dwa z trzech dawnych województw Prus Królewskich nie mają dziś podstawowych serii ksiąg sądowych sądów grodzkich i ziemskich. Ocalały zaledwie akta sądu grodzkiego i ziemskiego najmniejszego z województw pruskich – malborskiego. Tylko niewiele lepiej potraktowane zostały archiwalia miejskie. W niezłym stanie przetrwały akta wielkich miast pruskich Gdańska i Torunia. Sporo szczęścia miały również księgi miejskie Chojnic, Malborka, Nowego, Pucka czy Sztumu. Pozostałe jednak doznały mniejszego, częściej jednak większego uszczerbku. Biorąc pod uwagę tak wątłą w gruncie rzeczy bazę źródłową niezwykle istotne jest gromadzenie i udostępnianie informacji o materiałach archiwalnych dotyczących Prus Królewskich rozproszonych po rozmaitych archiwach i bibliotekach tak w kraju jak i poza jego granicami. Te ostatnie może są o tyle ważniejsze, że rzadko kiedy docierają do nich badacze z Polski, bo – na pierwszy rzut oka – czegóż można by oczekiwać po archiwaliach przechowywanych w Rydze, Mińsku, Wilnie czy Lwowie w kontekście dziejów Prus Królewskich i zamieszkującej je ludności. Swe kwerendy historycy prowadzą zwykle w Berlinie i innych miastach niemieckich, z nieśmiałością zerkając na nierozpoznane w tej kwestii archiwa rosyjskie. Ale tu? Niniejszy artykuł podsumowuje kilkutygodniową kwerendę archiwalną, jaka została przeprowadzona w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, której celem było między innymi zebranie informacji o materiałach archiwalnych wytworzonych przez osoby i urzędy funkcjonujące w Prusach Królewskich w XVI–XVIII wieku, a pierwotnie znajdujących się w archiwach prywatnych szlachty tej prowincji. Pomysł takiej kwerendy zrodził się po zapoznaniu z dziejami rodu Radziwiłłów i ich rolą jaką odgrywali w Prusach, a także po wcześniejszych kwerendach przeprowadzonych w innych częściach dawnego archiwum radziwiłłowskiego, przechowywanych obecnie w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie i Państwowym Archiwum Historycznym Litwy w Wilnie.https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AKZ/article/view/5493źródła historyczne xvi–xviii w.prusy królewskieszlachta prus królewskich xvi–xviii w.narodowe archiwum historyczne białorusi w mińskuarchiwa szlacheckiearchiwum radziwiłłowskiewejherowo, przebendowscyradziwiłłowie |
| spellingShingle | Wiesław Nowosad Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku Archiwa - Kancelarie - Zbiory źródła historyczne xvi–xviii w. prusy królewskie szlachta prus królewskich xvi–xviii w. narodowe archiwum historyczne białorusi w mińsku archiwa szlacheckie archiwum radziwiłłowskie wejherowo, przebendowscy radziwiłłowie |
| title | Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku |
| title_full | Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku |
| title_fullStr | Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku |
| title_full_unstemmed | Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku |
| title_short | Źródła do dziejów Prus Królewskich w zespole "Książęta Radziwiłłowie" (Fond 694) w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku |
| title_sort | zrodla do dziejow prus krolewskich w zespole ksiazeta radziwillowie fond 694 w narodowym archiwum historycznym bialorusi w minsku |
| topic | źródła historyczne xvi–xviii w. prusy królewskie szlachta prus królewskich xvi–xviii w. narodowe archiwum historyczne białorusi w mińsku archiwa szlacheckie archiwum radziwiłłowskie wejherowo, przebendowscy radziwiłłowie |
| url | https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AKZ/article/view/5493 |
| work_keys_str_mv | AT wiesławnowosad zrodładodziejowpruskrolewskichwzespoleksiazetaradziwiłłowiefond694wnarodowymarchiwumhistorycznymbiałorusiwminsku |