UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ
Celem niniejszego artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaką rolę może obecnie pełnić Mertonowska koncepcja etosu uczonych, a szczególnie jego norma „komunizmu” w opisie i wyjaśnianiu mechanizmów funkcjonowania współczesnej nauki. Merton przedstawia normy etosu uczonych jako reguły e...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Polish |
| Published: |
Polish Academy of Sciences
2021-06-01
|
| Series: | Filozofia i Nauka |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://filozofiainauka.ifispan.waw.pl/wp-content/uploads/2021/06/Zuber_67.pdf |
| _version_ | 1818461190002573312 |
|---|---|
| author | Marcelina Zuber |
| author_facet | Marcelina Zuber |
| author_sort | Marcelina Zuber |
| collection | DOAJ |
| description | Celem niniejszego artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaką rolę może obecnie pełnić Mertonowska koncepcja etosu uczonych, a szczególnie jego norma „komunizmu” w opisie i wyjaśnianiu mechanizmów funkcjonowania współczesnej nauki. Merton przedstawia normy etosu uczonych jako reguły etyczne oraz technologiczne, czyli rzeczywiście regulujące praktykę badawczą. Szczególnie istotną rolę odgrywa norma ”komunizmu”, nakazującą uczonym dzielenie się wynikami swojej pracy badawczej z innymi członkami środowiska oraz ze społeczeństwem. W artykule zostały zaprezentowane alternatywne wobec Mertonowskiej wizje funkcjonowania społeczności uczonych: koncepcja pola naukowego autorstwa Pierra Bourdieu oraz konwersji kapitału w ramach „cyklu wiarygodności” zaproponowane przez Brunona Latoura i Steve’a Woolgara. W żadnej z tych wizji reguła „komunizmu” nie organizuje praktyki badawczej. Istotne dla precyzyjnego opisu reguł działania w nauce jest uwzględnienie roli zmiennych historycznie modeli uprawiania nauki (model amatorski, akademicki, zawodowy, post-akademicki). Przestrzeganie normy komunizmu jest możliwe jedynie w modelu akademickim, podczas gdy współcześni badacze w coraz większym stopniu uprawiają naukę albo w ramach korporacji (model zawodowy), albo pozostając w Akademii i korzystając z funduszy prywatnych (model post-akademicki) – w takiej sytuacji przestrzeganie normy komunizmu, nawet traktowanej jako reguła moralna, nie jest możliwe. |
| first_indexed | 2024-12-14T23:42:12Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-ed2c3b91781c491da77b76ef9ea27307 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2300-4711 2545-1936 |
| language | Polish |
| last_indexed | 2024-12-14T23:42:12Z |
| publishDate | 2021-06-01 |
| publisher | Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Filozofia i Nauka |
| spelling | doaj.art-ed2c3b91781c491da77b76ef9ea273072022-12-21T22:43:30ZpolPolish Academy of SciencesFilozofia i Nauka2300-47112545-19362021-06-0191678210.37240/FiN.2021.9.1.6UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄMarcelina Zuber 0Instytut Socjologii, Uniwersytet Wrocławski, ul. Koszarowa 3, 51–149 Wrocław. Celem niniejszego artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaką rolę może obecnie pełnić Mertonowska koncepcja etosu uczonych, a szczególnie jego norma „komunizmu” w opisie i wyjaśnianiu mechanizmów funkcjonowania współczesnej nauki. Merton przedstawia normy etosu uczonych jako reguły etyczne oraz technologiczne, czyli rzeczywiście regulujące praktykę badawczą. Szczególnie istotną rolę odgrywa norma ”komunizmu”, nakazującą uczonym dzielenie się wynikami swojej pracy badawczej z innymi członkami środowiska oraz ze społeczeństwem. W artykule zostały zaprezentowane alternatywne wobec Mertonowskiej wizje funkcjonowania społeczności uczonych: koncepcja pola naukowego autorstwa Pierra Bourdieu oraz konwersji kapitału w ramach „cyklu wiarygodności” zaproponowane przez Brunona Latoura i Steve’a Woolgara. W żadnej z tych wizji reguła „komunizmu” nie organizuje praktyki badawczej. Istotne dla precyzyjnego opisu reguł działania w nauce jest uwzględnienie roli zmiennych historycznie modeli uprawiania nauki (model amatorski, akademicki, zawodowy, post-akademicki). Przestrzeganie normy komunizmu jest możliwe jedynie w modelu akademickim, podczas gdy współcześni badacze w coraz większym stopniu uprawiają naukę albo w ramach korporacji (model zawodowy), albo pozostając w Akademii i korzystając z funduszy prywatnych (model post-akademicki) – w takiej sytuacji przestrzeganie normy komunizmu, nawet traktowanej jako reguła moralna, nie jest możliwe.http://filozofiainauka.ifispan.waw.pl/wp-content/uploads/2021/06/Zuber_67.pdfetos uczonychrobert mertonbruno latoursteve woolgarakademickipost-akademicki model uprawiania naukijohn zimansheldon krimsky |
| spellingShingle | Marcelina Zuber UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ Filozofia i Nauka etos uczonych robert merton bruno latour steve woolgar akademicki post-akademicki model uprawiania nauki john ziman sheldon krimsky |
| title | UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ |
| title_full | UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ |
| title_fullStr | UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ |
| title_full_unstemmed | UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ |
| title_short | UCZENI WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI: „KOMUNIZM” ETOSU UCZONYCH JAKO NORMA ETYCZNA CZY ZASADA REGULUJĄCA PRAKTYKĘ BADAWCZĄ |
| title_sort | uczeni wobec wyzwan wspolczesnosci komunizm etosu uczonych jako norma etyczna czy zasada regulujaca praktyke badawcza |
| topic | etos uczonych robert merton bruno latour steve woolgar akademicki post-akademicki model uprawiania nauki john ziman sheldon krimsky |
| url | http://filozofiainauka.ifispan.waw.pl/wp-content/uploads/2021/06/Zuber_67.pdf |
| work_keys_str_mv | AT marcelinazuber uczeniwobecwyzwanwspołczesnoscikomunizmetosuuczonychjakonormaetycznaczyzasadaregulujacapraktykebadawcza |