Krzyżacki murowany zamek komturski w Kłajpedzie w świetle średniowiecznych źródeł pisanych
Na podstawie przeprowadzonej analizy źródeł udało się ustalić, że pierwszy gród (o charakterze drewniano-ziemnym) wzniesiono w Kłajpedzie w 1253 roku. Wbrew twierdzeniom dotychczasowych uczonych wspomniany w dokumencie z 1254 roku „Bergfried” był drewnianą wieżą zlokalizowaną w bliskim sąsiedztwie ...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
2015-09-01
|
| Series: | Klio |
| Online Access: | https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/7518 |
| Summary: | Na podstawie przeprowadzonej analizy źródeł udało się ustalić, że pierwszy gród (o charakterze drewniano-ziemnym) wzniesiono w Kłajpedzie w 1253 roku. Wbrew twierdzeniom dotychczasowych uczonych wspomniany w dokumencie z 1254 roku „Bergfried” był drewnianą wieżą zlokalizowaną w bliskim sąsiedztwie grodu na jakiejś wyspie w ujściu wód Zalewu Kurońskiego do Bałtyku. W 1290 roku warownię na planie czworoboku – prostokąta otaczał mur kamienny (potwierdzony w 1323 roku). Niestety, zabudowa przestrzeni jej wnętrza z tego czasu nie jest znana.
Zarówno w źródłach trzynasto-, jak i czternastowiecznych, redagowanych w języku łacińskim,
była ona określana mianem „castrum”. Cała trudność w interpretacji odnośnych
przekazów polega na tym, że przynajmniej do lat dziewięćdziesiątych XIV wieku
nie da się bezspornie udowodnić lokalizacji tej warowni w miejscu późniejszego
zamku (a w tym czasie przynajmniej dwukrotnie padała ona ofiarą pożarów – 1360,
1379). Stąd też pozbawione jakichkolwiek podstaw były sugestie dotychczasowych
uczonych o rzekomych podobieństwach w połowie XIV stulecia układu przestrzennego
murowanego zamku komturskiego w Świeciu i w sumie nie wiadomo jak wyglądającej
warowni w Kłajpedzie. Analiza dotąd nieuwzględnianych przez badaczy źródeł
pisanych pozwoliła stwierdzić, że jakaś murowana zabudowa przestrzeni zamkowej
w Kłajpedzie („gemach” komtura, piekarnia, kościół) istniała w pierwszej dekadzie
XV wieku. Najprawdopodobniej w 1408 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa
tej warowni na planie regularnym (czworobocznym lub prostokątnym), co mogło iść w parze z wyburzaniem starych budynków. Intensyfikacja prac nastąpiła w 1417 roku, ale z tego czasu są jedynie dowody na istnienie pełnej zabudowy (w konfiguracji piwnice, parter, piętro, strych) dwóch skrzydeł zamku wysokiego. Być może dwa pozostałe (otoczone obwodowym murem obronnym) pozostały niezabudowane. Nie wiadomo, czy już wówczas wzniesiono cztery narożne, okrągłe wieże, co jako pewnik przyjmowano w dotychczasowej literaturze przedmiotu (potwierdzone dowodami są jedynie dwie). Na błędnych przesłankach opierała się również teza o istnieniu zbudowanej jeszcze przed połową XIV wieku osobno stojącej (na dziedzińcu) głównej wieży zamkowej („Bergfried”). Takiej w warowni w Kłajpedzie w ogóle nie było.
|
|---|---|
| ISSN: | 1643-8191 2719-7476 |