15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din
Kentler dini ve toplumsal sistemi sembolize eden yapılar olarak, değişime uğramaktadırlar. Değişimin tetikleyicisi olan sebep ve etkenler ne kadar doğru tespit edilirse değişimi anlamak ve yorumlamanın o kadar tarafsız olacağı açıktır. Bu açıdan erken dönem kentlerinde özellikle din toplum normu düz...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Mustafa Süleyman ÖZCAN
2021-09-01
|
| Series: | İtobiad |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1557494 |
| _version_ | 1797628409705136128 |
|---|---|
| author | Fulya Üstün Demirkaya Serap Durmuş Öztürk |
| author_facet | Fulya Üstün Demirkaya Serap Durmuş Öztürk |
| author_sort | Fulya Üstün Demirkaya |
| collection | DOAJ |
| description | Kentler dini ve toplumsal sistemi sembolize eden yapılar olarak, değişime uğramaktadırlar. Değişimin tetikleyicisi olan sebep ve etkenler ne kadar doğru tespit edilirse değişimi anlamak ve yorumlamanın o kadar tarafsız olacağı açıktır. Bu açıdan erken dönem kentlerinde özellikle din toplum normu düzenleyicisi olarak işlerlik kazanır ve ideolojik fonksiyonlar görür. Mimariden sosyal örgütlenmeye, siyasetten, ekonomik yapılanmalara kadar birçok alanda din kendini hissettirmektedir. Mimari yapılar, sanat eserleri, yer isimleri, hukuki-siyasi, sosyo-kültürel, askeri, iktisadi alanlarda hep dini temeller, elemanlar, anlayışlar göze çarpmaktadır. Din kendini ibadet mekânı ve kutsal alanda ifade ederken; idari yapı ve iktidar, özelde bürokrasi ve ordu olarak tanımlayabileceğimiz yönetim mekanizması, kendini kenti kuşatan surlar ve bu surların içerisindeki saray, garnizon gibi yapılar ve bunların inşa edildikleri alanlarla maddileşmektedirler. Bu noktada ise din kavramının ideoloji ile olan bağı gündeme gelmelidir. Kuşatan tarafından kentte değişen idari yapı ile ortaya çıkan yeni güç dini, ekonomik, politik veya kentin yaşam tarzını dönüşüme zorlamakta, iktidar gücü ile değişen dini yapı ise kendini ibadet mekânı ve kutsal alanda ifade ederken, kimlik değişiminin yanında, mimariden sosyal örgütlenmeye, siyasetten, ekonomik yapılanmalara kadar birçok alanda kendini hissettirmektedir.Bu metin, Komnenos Hanedanlığı’nın başkenti Trabzon’un Komnenos Dönemi’nin ardından, köklü değişimleri beraberinde getiren ve fetih sonrası ideoloji-din bağlamında başka dönemi temsil eden Osmanlı hakimiyetini kapsamaktadır. Bu bağlamda metin Osmanlı fethinin ardından geçirdiği değişimi, Müslüman ve gayrimüslim cemaat açısından meydana gelen değişim yönünden ele alarak toplumsal değişimi gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. Trabzon için düzenlenmiş dört tahrir defterinin varlığı, 15. yüzyıl sonuna kadar barındırdığı gayrimüslim nüfus ile fethin ardından meydana gelen değişim sürecinin izlenmesine olanak sağlamaktadır. |
| first_indexed | 2024-03-11T10:38:04Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-f186e4efc832445293e32e8d196e5920 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2147-1185 |
| language | deu |
| last_indexed | 2024-03-11T10:38:04Z |
| publishDate | 2021-09-01 |
| publisher | Mustafa Süleyman ÖZCAN |
| record_format | Article |
| series | İtobiad |
| spelling | doaj.art-f186e4efc832445293e32e8d196e59202023-11-14T09:49:31ZdeuMustafa Süleyman ÖZCANİtobiad2147-11852021-09-011032874289010.15869/itobiad.874852219715-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve DinFulya Üstün Demirkaya0Serap Durmuş Öztürk1KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ, MİMARLIK FAKÜLTESİKentler dini ve toplumsal sistemi sembolize eden yapılar olarak, değişime uğramaktadırlar. Değişimin tetikleyicisi olan sebep ve etkenler ne kadar doğru tespit edilirse değişimi anlamak ve yorumlamanın o kadar tarafsız olacağı açıktır. Bu açıdan erken dönem kentlerinde özellikle din toplum normu düzenleyicisi olarak işlerlik kazanır ve ideolojik fonksiyonlar görür. Mimariden sosyal örgütlenmeye, siyasetten, ekonomik yapılanmalara kadar birçok alanda din kendini hissettirmektedir. Mimari yapılar, sanat eserleri, yer isimleri, hukuki-siyasi, sosyo-kültürel, askeri, iktisadi alanlarda hep dini temeller, elemanlar, anlayışlar göze çarpmaktadır. Din kendini ibadet mekânı ve kutsal alanda ifade ederken; idari yapı ve iktidar, özelde bürokrasi ve ordu olarak tanımlayabileceğimiz yönetim mekanizması, kendini kenti kuşatan surlar ve bu surların içerisindeki saray, garnizon gibi yapılar ve bunların inşa edildikleri alanlarla maddileşmektedirler. Bu noktada ise din kavramının ideoloji ile olan bağı gündeme gelmelidir. Kuşatan tarafından kentte değişen idari yapı ile ortaya çıkan yeni güç dini, ekonomik, politik veya kentin yaşam tarzını dönüşüme zorlamakta, iktidar gücü ile değişen dini yapı ise kendini ibadet mekânı ve kutsal alanda ifade ederken, kimlik değişiminin yanında, mimariden sosyal örgütlenmeye, siyasetten, ekonomik yapılanmalara kadar birçok alanda kendini hissettirmektedir.Bu metin, Komnenos Hanedanlığı’nın başkenti Trabzon’un Komnenos Dönemi’nin ardından, köklü değişimleri beraberinde getiren ve fetih sonrası ideoloji-din bağlamında başka dönemi temsil eden Osmanlı hakimiyetini kapsamaktadır. Bu bağlamda metin Osmanlı fethinin ardından geçirdiği değişimi, Müslüman ve gayrimüslim cemaat açısından meydana gelen değişim yönünden ele alarak toplumsal değişimi gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. Trabzon için düzenlenmiş dört tahrir defterinin varlığı, 15. yüzyıl sonuna kadar barındırdığı gayrimüslim nüfus ile fethin ardından meydana gelen değişim sürecinin izlenmesine olanak sağlamaktadır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1557494trabzonconquestideologyreligionsocial changetrabzonfetihi̇deolojidintoplumsal değişim |
| spellingShingle | Fulya Üstün Demirkaya Serap Durmuş Öztürk 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din İtobiad trabzon conquest ideology religion social change trabzon fetih i̇deoloji din toplumsal değişim |
| title | 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din |
| title_full | 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din |
| title_fullStr | 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din |
| title_full_unstemmed | 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din |
| title_short | 15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din |
| title_sort | 15 16 yuzyil trabzon unda fetih toplumsal degisim ve din |
| topic | trabzon conquest ideology religion social change trabzon fetih i̇deoloji din toplumsal değişim |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1557494 |
| work_keys_str_mv | AT fulyaustundemirkaya 1516yuzyıltrabzonundafetihtoplumsaldegisimvedin AT serapdurmusozturk 1516yuzyıltrabzonundafetihtoplumsaldegisimvedin |