تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون
ماکس وبر در مطالعه ادیان جهانی، نوع‌شناسی دینی خود را تدوین و در قالب آن، دو نوع مثال اصلی را ارائه می‌کند. نخست، ریاضت‌کشی فعالانه یا زهد درون‌دنیایی است که مصداق اصلی‌اش پیروان مذهب پروتستان‌اند و دوم، عرفان مراقبه‌ای یا عرفان دنیاگریز است که مصداق اصلی آن، پیروان ادیان شرق آسیا و صوفیه مسلمان هس...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Research Institute of Hawzah and University (RIHU)
2022-09-01
|
| Series: | Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://soci.rihu.ac.ir/article_2008_034c905fc73fb103b9392238af249700.pdf |
| _version_ | 1797311021721845760 |
|---|---|
| author | حفیظ‌الله فولادی مهدی نصیری احمد عباسی‌فرد |
| author_facet | حفیظ‌الله فولادی مهدی نصیری احمد عباسی‌فرد |
| author_sort | حفیظ‌الله فولادی |
| collection | DOAJ |
| description | ماکس وبر در مطالعه ادیان جهانی، نوع‌شناسی دینی خود را تدوین و در قالب آن، دو نوع مثال اصلی را ارائه می‌کند. نخست، ریاضت‌کشی فعالانه یا زهد درون‌دنیایی است که مصداق اصلی‌اش پیروان مذهب پروتستان‌اند و دوم، عرفان مراقبه‌ای یا عرفان دنیاگریز است که مصداق اصلی آن، پیروان ادیان شرق آسیا و صوفیه مسلمان هستند. وبر جهت‌گیری‌ها و اقدامات سیاسی مصادیق این دو نوع مثالی را در مسیر کسب رستگاری به ترتیب، فعالانه و منفعلانه معرفی می‌کند. تلقی وبر از دنیاگریز بودن و انفعال صوفیه در امور سیاسی در حالی است که با بررسی منابع تاریخی مرتبط با واقعیات تاریخی زندگانی و اقدامات سیاسی بزرگان خاندان صفوی در مسیر تشکیل حکومت مزبور، مواردی مغایر با آرای وبر آشکار می‌شود و مسئله نوشتار حاضر نیز از همین ناهمخوانی و ناسازگاری میان معرفت علمی و واقعیت تجربی سرچشمه می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که مرشدان طریقت صفوی از زمان شیخ جنید تا زمان تکوین حکومت صفوی، در عین حال که مانند اقطاب پیش از خود دارای مقامات فرادنیوی بوده و به امور معنوی توجه داشته‌اند، در امور دنیوی و مشخصاً سیاسی نیز دارای نقش‌آفرینی فعالانه‌ای بوده و اقدامات فراوانی را انجام داده‌اند. درنتیجه، تصوف صوفیان صفوی، نه‌تنها موجب دنیاگریزی و انفعال سیاسی آنها نبوده است، بلکه در کنار دیگر عوامل محتمل مؤثر نقش مهمی در تشکیل حکومت مرکزی قدرتمند دیرپای صفوی به دست آنها داشته است. |
| first_indexed | 2024-03-08T01:51:28Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-f4476fb8c5224ad58826a27dab16e1c6 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2322-2506 2588-4700 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-08T01:51:28Z |
| publishDate | 2022-09-01 |
| publisher | Research Institute of Hawzah and University (RIHU) |
| record_format | Article |
| series | Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī |
| spelling | doaj.art-f4476fb8c5224ad58826a27dab16e1c62024-02-14T10:19:20ZfasResearch Institute of Hawzah and University (RIHU)Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī2322-25062588-47002022-09-011428779710.30471/soci.2022.8440.17702008تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمونحفیظ‌الله فولادی0مهدی نصیری1احمد عباسی‌فرد2استادیار جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاهپژوهشگاه حوزه و دانشگاهگروه دانشگاه اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاهماکس وبر در مطالعه ادیان جهانی، نوع‌شناسی دینی خود را تدوین و در قالب آن، دو نوع مثال اصلی را ارائه می‌کند. نخست، ریاضت‌کشی فعالانه یا زهد درون‌دنیایی است که مصداق اصلی‌اش پیروان مذهب پروتستان‌اند و دوم، عرفان مراقبه‌ای یا عرفان دنیاگریز است که مصداق اصلی آن، پیروان ادیان شرق آسیا و صوفیه مسلمان هستند. وبر جهت‌گیری‌ها و اقدامات سیاسی مصادیق این دو نوع مثالی را در مسیر کسب رستگاری به ترتیب، فعالانه و منفعلانه معرفی می‌کند. تلقی وبر از دنیاگریز بودن و انفعال صوفیه در امور سیاسی در حالی است که با بررسی منابع تاریخی مرتبط با واقعیات تاریخی زندگانی و اقدامات سیاسی بزرگان خاندان صفوی در مسیر تشکیل حکومت مزبور، مواردی مغایر با آرای وبر آشکار می‌شود و مسئله نوشتار حاضر نیز از همین ناهمخوانی و ناسازگاری میان معرفت علمی و واقعیت تجربی سرچشمه می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که مرشدان طریقت صفوی از زمان شیخ جنید تا زمان تکوین حکومت صفوی، در عین حال که مانند اقطاب پیش از خود دارای مقامات فرادنیوی بوده و به امور معنوی توجه داشته‌اند، در امور دنیوی و مشخصاً سیاسی نیز دارای نقش‌آفرینی فعالانه‌ای بوده و اقدامات فراوانی را انجام داده‌اند. درنتیجه، تصوف صوفیان صفوی، نه‌تنها موجب دنیاگریزی و انفعال سیاسی آنها نبوده است، بلکه در کنار دیگر عوامل محتمل مؤثر نقش مهمی در تشکیل حکومت مرکزی قدرتمند دیرپای صفوی به دست آنها داشته است.https://soci.rihu.ac.ir/article_2008_034c905fc73fb103b9392238af249700.pdfماکس وبرنوع‌شناسی دینیحکومت صفویامور معنویاقدامات سیاسی |
| spellingShingle | حفیظ‌الله فولادی مهدی نصیری احمد عباسی‌فرد تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون Islām va ̒ulūm-i ijtimā̒ī ماکس وبر نوع‌شناسی دینی حکومت صفوی امور معنوی اقدامات سیاسی |
| title | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| title_full | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| title_fullStr | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| title_full_unstemmed | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| title_short | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| title_sort | تحلیل و بررسی ابعاد تجربههای تاریخی از منظر نهج‌البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون |
| topic | ماکس وبر نوع‌شناسی دینی حکومت صفوی امور معنوی اقدامات سیاسی |
| url | https://soci.rihu.ac.ir/article_2008_034c905fc73fb103b9392238af249700.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḥfyẓạllhfwlạdy tḥlylwbrrsyạbʿạdtjrbhhạytạrykẖyạzmnẓrnhjạlblạgẖhbạạstfạdhạzrwsẖtḥlylmḍmwn AT mhdynṣyry tḥlylwbrrsyạbʿạdtjrbhhạytạrykẖyạzmnẓrnhjạlblạgẖhbạạstfạdhạzrwsẖtḥlylmḍmwn AT ạḥmdʿbạsyfrd tḥlylwbrrsyạbʿạdtjrbhhạytạrykẖyạzmnẓrnhjạlblạgẖhbạạstfạdhạzrwsẖtḥlylmḍmwn |