O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego
Autor artykuł rozpatruje powieść J.I. Kraszewskiego Ostap Bondarczuk w scenerii wirowych prądów nowoczesności i nowych możliwości epoki napoleońskiej oraz pewnego ukrytego programu metafizycznego, który w tym ujęciu byłby postrzegany przez pozytywistów jako „naturalny”. Zwraca uwagę, że pisarz swoją...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Polish |
| Published: |
Lodz University Press
2021-12-01
|
| Series: | Zeszyty Wiejskie |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.uni.lodz.pl/zwiej/article/view/11726 |
| _version_ | 1818971126044295168 |
|---|---|
| author | Semen Abramowycz |
| author_facet | Semen Abramowycz |
| author_sort | Semen Abramowycz |
| collection | DOAJ |
| description | Autor artykuł rozpatruje powieść J.I. Kraszewskiego Ostap Bondarczuk w scenerii wirowych prądów nowoczesności i nowych możliwości epoki napoleońskiej oraz pewnego ukrytego programu metafizycznego, który w tym ujęciu byłby postrzegany przez pozytywistów jako „naturalny”. Zwraca uwagę, że pisarz swoją powieść zinterpretował raczej w duchu romantycznej chrześcijańskiej mądrości ludowej. Ostatecznie sam Kraszewski wyszedł poza granice swojej klasy i uwarunkowanej przez nią mentalności. „Wyzwolenie samego siebie” jest utrudnione przez przypisanie człowieka do jego oryginalnego programu. Program ten oparty jest na biblijno-folklorystycznym archetypie pierwotnej fizyczno-społecznej nierówności ludzi. Mimo całej szczerości pragnienia hrabiego, aby przekształcić Ostapa w „swojego”, czyli w „Eustachego”, przy wielkich wysiłkach tego ostatniego, aby spełnić nadzieje „nowych rodziców”, główna postać nie wykazuje odwagi, zdolności do zdecydowanego wyjścia poza szablon określony z góry przez narodziny i pierwsze lata życia. Fakt, że Ostap wbrew swojej woli „odmienił swój los”, nie uczynił go naprawdę wolnym i szczęśliwym. Prawdziwa zmiana roli społecznej dokonuje się nie przez „wspaniałe” miłosierdzie z zewnątrz, ale osobistą ciężką pracą i bezinteresowne poświęcenie – takie spojrzenie byłoby interesujące i zgodne z nurtem pozytywizmu. Wciąż jednak mamy do czynienia z romantyczną konstrukcją bohatera. Z drugiej strony J.I. Kraszewski tylko częściowo i bardzo płynnie wykorzystywał pozytywistyczne indywidualne metody przedstawiania osoby w dynamicznym środowisku jako materiale dodatkowym, co wzbogacało styl autora, ale nie zmieniało jego metody artystycznej. |
| first_indexed | 2024-12-20T14:47:25Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-f818a097743d41dda81af09686120c49 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1506-6541 2657-4373 |
| language | Polish |
| last_indexed | 2024-12-20T14:47:25Z |
| publishDate | 2021-12-01 |
| publisher | Lodz University Press |
| record_format | Article |
| series | Zeszyty Wiejskie |
| spelling | doaj.art-f818a097743d41dda81af09686120c492022-12-21T19:37:05ZpolLodz University PressZeszyty Wiejskie1506-65412657-43732021-12-012713115310.18778/1506-6541.27.0611626O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego KraszewskiegoSemen Abramowycz0https://orcid.org/0000-0002-7307-9106Uniwersytet Narodowy w Kamieńcu Podolskim im. Iwana Ohijenka, Katedra Filologii Słowiańskiej i Językoznawstwa OgólnegoAutor artykuł rozpatruje powieść J.I. Kraszewskiego Ostap Bondarczuk w scenerii wirowych prądów nowoczesności i nowych możliwości epoki napoleońskiej oraz pewnego ukrytego programu metafizycznego, który w tym ujęciu byłby postrzegany przez pozytywistów jako „naturalny”. Zwraca uwagę, że pisarz swoją powieść zinterpretował raczej w duchu romantycznej chrześcijańskiej mądrości ludowej. Ostatecznie sam Kraszewski wyszedł poza granice swojej klasy i uwarunkowanej przez nią mentalności. „Wyzwolenie samego siebie” jest utrudnione przez przypisanie człowieka do jego oryginalnego programu. Program ten oparty jest na biblijno-folklorystycznym archetypie pierwotnej fizyczno-społecznej nierówności ludzi. Mimo całej szczerości pragnienia hrabiego, aby przekształcić Ostapa w „swojego”, czyli w „Eustachego”, przy wielkich wysiłkach tego ostatniego, aby spełnić nadzieje „nowych rodziców”, główna postać nie wykazuje odwagi, zdolności do zdecydowanego wyjścia poza szablon określony z góry przez narodziny i pierwsze lata życia. Fakt, że Ostap wbrew swojej woli „odmienił swój los”, nie uczynił go naprawdę wolnym i szczęśliwym. Prawdziwa zmiana roli społecznej dokonuje się nie przez „wspaniałe” miłosierdzie z zewnątrz, ale osobistą ciężką pracą i bezinteresowne poświęcenie – takie spojrzenie byłoby interesujące i zgodne z nurtem pozytywizmu. Wciąż jednak mamy do czynienia z romantyczną konstrukcją bohatera. Z drugiej strony J.I. Kraszewski tylko częściowo i bardzo płynnie wykorzystywał pozytywistyczne indywidualne metody przedstawiania osoby w dynamicznym środowisku jako materiale dodatkowym, co wzbogacało styl autora, ale nie zmieniało jego metody artystycznej.https://czasopisma.uni.lodz.pl/zwiej/article/view/11726chłopiszlachtasprawiedliwość społecznaarchetypromantyzmrealizmchrześcijaństwo |
| spellingShingle | Semen Abramowycz O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego Zeszyty Wiejskie chłopi szlachta sprawiedliwość społeczna archetyp romantyzm realizm chrześcijaństwo |
| title | O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego |
| title_full | O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego |
| title_fullStr | O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego |
| title_full_unstemmed | O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego |
| title_short | O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego |
| title_sort | o spolecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w ostapie bondarczuku jozefa ignacego kraszewskiego |
| topic | chłopi szlachta sprawiedliwość społeczna archetyp romantyzm realizm chrześcijaństwo |
| url | https://czasopisma.uni.lodz.pl/zwiej/article/view/11726 |
| work_keys_str_mv | AT semenabramowycz ospołecznejkoncepcjiijejartystycznymwcieleniuwostapiebondarczukujozefaignacegokraszewskiego |