خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع)
بالاخیابان(خیابان بالاسر) و پایین‌خیابان (خیابان پایین‌پا) نخستین مداخله در مقیاس شهری، توسط حکومت صفویه به‌عنوان اولین خیابان شهر مشهد احداث شد و محوری شرقی-غربی به مرکزیت حرم مطهر ایجاد کرد. این خیابان همواره در طول تاریخ نقشی مهم در سازمان فضایی شهر و در ذهن شهروندان ایفا نموده و از همین روی، همو...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism
2021-12-01
|
| Series: | منظر |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://www.manzar-sj.com/article_140623_869fb3a7bfa9379fda3492171345f3c1.pdf |
| _version_ | 1819228620504170496 |
|---|---|
| author | مهدی حسین زاده محمد آتشین‌بار پوریا علایی |
| author_facet | مهدی حسین زاده محمد آتشین‌بار پوریا علایی |
| author_sort | مهدی حسین زاده |
| collection | DOAJ |
| description | بالاخیابان(خیابان بالاسر) و پایین‌خیابان (خیابان پایین‌پا) نخستین مداخله در مقیاس شهری، توسط حکومت صفویه به‌عنوان اولین خیابان شهر مشهد احداث شد و محوری شرقی-غربی به مرکزیت حرم مطهر ایجاد کرد. این خیابان همواره در طول تاریخ نقشی مهم در سازمان فضایی شهر و در ذهن شهروندان ایفا نموده و از همین روی، همواره مورد توجه تمام حکومت‌ها بوده است. اما مداخلات صورت‌گرفته طی چند دهۀ اخیر (به‌خصوص پهلوی دوم تا امروز)، موجب برهم‌خوردن شاکلۀ بافت، ساختارها، محلات و نظامات حاکم بر آن شده، ساکنان را به‌عنوان بهره‌برداران اصیل بافت، بیرون رانده و موجب بروز معضلات عدیدۀ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... شده است. پژوهش حاضر یک مطالعۀ استنباطی است که با تحلیل منابع مختلف در سه دورۀ تاریخی به خوانش منظر بالاخیابان و پایین‌خیابان در شهر مشهد می‌پردازد. سه دورۀ سنت (قبل از پهلوی): با استفاده از اسناد تاریخی و آثار روشنفکری، پهلوی: با استفاده از اسناد تاریخی و اسناد شهری و بعد از انقلاب اسلامی: با استفاده از اسناد شهری و مصاحبۀ عمیق بررسی شدند. بر مبنای رویکرد منظر هدف این پژوهش کشف نقش «بالا و پایین‌خیابان» در سازمان فضایی شهر مشهد است. با جمع‌بندی مطالعات پژوهش، این‌گونه استنباط می‌شود که تا قبل از شروع مداخلات شهری اولین طرح جامع در دورۀ پهلوی، عناصر تشکیل‌دهندۀ منظر محور مورد مطالعه به‌گونه‌ای هماهنگ، برای هدفی واحد در ارتباط با یکدیگر ایفای نقش کرده‌اند. علی‌رغم بحران به‌وجود آمده و تأثیرات مخرب آن بر صورت و کالبد خیابان در دورۀ معاصر، قدرت ادراکات ذهن و اندیشۀ انسان به‌عنوان مخاطب همواره بر ماده غلبه داشته است، به‌طوری که معنای ذهنی آن، یا به عبارت بهتر منظر این خیابان هنوز تا حدی پابرجا و با مداخلاتی در جهت نقش اصلی آن قابل احیاست. نتیجه‌گیری گویای آن است که خیابان مورد مطالعه همواره به‌عنوان محوری متعالی در ذهن مخاطبانش ایفای نقش کرده که به مفهوم مقدس زیارت پیوند خورده است. |
| first_indexed | 2024-12-23T11:00:11Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-f8a82a6d3b8c4d87bce2d66754529e20 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2008-7446 2008-2169 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-12-23T11:00:11Z |
| publishDate | 2021-12-01 |
| publisher | Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism |
| record_format | Article |
| series | منظر |
| spelling | doaj.art-f8a82a6d3b8c4d87bce2d66754529e202022-12-21T17:49:39ZengNazar research center for Art, Architecture & Urbanismمنظر2008-74462008-21692021-12-011357647710.22034/manzar.2021.286699.2130140623خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع)مهدی حسین زاده0محمد آتشین‌بار1پوریا علایی2پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشکدۀ معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.دکتری معماری با گرایش منظر شهری، پژوهشکدۀ نظر، تهران، ایران.کارشناس ارشد شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد مشهد، مشهد، ایران.بالاخیابان(خیابان بالاسر) و پایین‌خیابان (خیابان پایین‌پا) نخستین مداخله در مقیاس شهری، توسط حکومت صفویه به‌عنوان اولین خیابان شهر مشهد احداث شد و محوری شرقی-غربی به مرکزیت حرم مطهر ایجاد کرد. این خیابان همواره در طول تاریخ نقشی مهم در سازمان فضایی شهر و در ذهن شهروندان ایفا نموده و از همین روی، همواره مورد توجه تمام حکومت‌ها بوده است. اما مداخلات صورت‌گرفته طی چند دهۀ اخیر (به‌خصوص پهلوی دوم تا امروز)، موجب برهم‌خوردن شاکلۀ بافت، ساختارها، محلات و نظامات حاکم بر آن شده، ساکنان را به‌عنوان بهره‌برداران اصیل بافت، بیرون رانده و موجب بروز معضلات عدیدۀ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... شده است. پژوهش حاضر یک مطالعۀ استنباطی است که با تحلیل منابع مختلف در سه دورۀ تاریخی به خوانش منظر بالاخیابان و پایین‌خیابان در شهر مشهد می‌پردازد. سه دورۀ سنت (قبل از پهلوی): با استفاده از اسناد تاریخی و آثار روشنفکری، پهلوی: با استفاده از اسناد تاریخی و اسناد شهری و بعد از انقلاب اسلامی: با استفاده از اسناد شهری و مصاحبۀ عمیق بررسی شدند. بر مبنای رویکرد منظر هدف این پژوهش کشف نقش «بالا و پایین‌خیابان» در سازمان فضایی شهر مشهد است. با جمع‌بندی مطالعات پژوهش، این‌گونه استنباط می‌شود که تا قبل از شروع مداخلات شهری اولین طرح جامع در دورۀ پهلوی، عناصر تشکیل‌دهندۀ منظر محور مورد مطالعه به‌گونه‌ای هماهنگ، برای هدفی واحد در ارتباط با یکدیگر ایفای نقش کرده‌اند. علی‌رغم بحران به‌وجود آمده و تأثیرات مخرب آن بر صورت و کالبد خیابان در دورۀ معاصر، قدرت ادراکات ذهن و اندیشۀ انسان به‌عنوان مخاطب همواره بر ماده غلبه داشته است، به‌طوری که معنای ذهنی آن، یا به عبارت بهتر منظر این خیابان هنوز تا حدی پابرجا و با مداخلاتی در جهت نقش اصلی آن قابل احیاست. نتیجه‌گیری گویای آن است که خیابان مورد مطالعه همواره به‌عنوان محوری متعالی در ذهن مخاطبانش ایفای نقش کرده که به مفهوم مقدس زیارت پیوند خورده است.http://www.manzar-sj.com/article_140623_869fb3a7bfa9379fda3492171345f3c1.pdfمنظر خیابانمشهدبالاخیابانپایین‌خیابان |
| spellingShingle | مهدی حسین زاده محمد آتشین‌بار پوریا علایی خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) منظر منظر خیابان مشهد بالاخیابان پایین‌خیابان |
| title | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) |
| title_full | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) |
| title_fullStr | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) |
| title_full_unstemmed | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) |
| title_short | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی(ع) |
| title_sort | خوانش منظر خیابان، بالاخیابان و پایین‌خیابان شهر مشهد به‌مثابۀ آستانۀ تشرف به حرم رضوی ع |
| topic | منظر خیابان مشهد بالاخیابان پایین‌خیابان |
| url | http://www.manzar-sj.com/article_140623_869fb3a7bfa9379fda3492171345f3c1.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mhdyḥsynzạdh kẖwạnsẖmnẓrkẖyạbạnbạlạkẖyạbạnwpạyynkẖyạbạnsẖhrmsẖhdbhmtẖạbەậstạnەtsẖrfbhḥrmrḍwyʿ AT mḥmdậtsẖynbạr kẖwạnsẖmnẓrkẖyạbạnbạlạkẖyạbạnwpạyynkẖyạbạnsẖhrmsẖhdbhmtẖạbەậstạnەtsẖrfbhḥrmrḍwyʿ AT pwryạʿlạyy kẖwạnsẖmnẓrkẖyạbạnbạlạkẖyạbạnwpạyynkẖyạbạnsẖhrmsẖhdbhmtẖạbەậstạnەtsẖrfbhḥrmrḍwyʿ |