Türk-Moğol Tarihindeki Vezirlik Kurumunun İlhanlı Hanedanlığındaki Uygulamaları Çerçevesinde Yeniden Düşünmek
Türk-Moğol tarihinde hanlar ve beyler hep mücadele içinde olmuşlar ve hanlar beylere karşı otoritelerini korumaya çalışmışlardır. Türk-Moğol devlet adamları İslam medeniyet dairesi içine girdikten sonra, bu medeniyetin sunduğu merkezi bürokratik siyasi anlayışını, ülkelerini daha iyi yönetebilmek ve...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
2018-04-01
|
| Series: | Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/vakanuvis/issue/36589/415874?publisher=vakanuvis |
| Summary: | Türk-Moğol tarihinde hanlar ve beyler
hep mücadele içinde olmuşlar ve hanlar beylere karşı otoritelerini korumaya
çalışmışlardır. Türk-Moğol devlet adamları İslam medeniyet dairesi içine
girdikten sonra, bu medeniyetin sunduğu merkezi bürokratik siyasi anlayışını,
ülkelerini daha iyi yönetebilmek ve hükümdarın güç ve otoritesini arttırmak
için büyük bir hevesle kabul etmişlerdir. Nizâmü’l-Mülk’ün Siyasetnâme adlı eserinde en sistematik bir şekilde vücut bulan bu
yeni siyasi anlayışa göre hükümdar, başında vezirin bulunduğu bürokratlarla
birlikte onların engin devlet yönetme bilgi ve tecrübelerinden yararlanarak
ülkelerinin mutlak hâkimi olacaktı. Ancak vezirler, hükümdarlar onlara sözünü
geçirebilecek kadar güçlü olduklarında, onların yanında hanedanlığın ve ülkenin
çıkarları için çalıştılar. Merkezi otorite zayıfladığında ise kendi şahsi
çıkarlarına göre hareket etmişlerdir. Dolayısı ile siyasi ve ekonomik
sorunların oluşmasında ve büyümesinde çok etkili olmuşlardır. Buna rağmen
tarihsel kaynaklarda ve tarih yazımında genel olarak Türk-Moğol kabileleri ve
onların liderleri olan emirler siyasi ve ekonomik çıkar peşinden koştukları
için görev ve yetkilerini kötüye kullanan, her fırsatta hükümdara muhalif olan
kişiler olarak tasvir edilmişlerdir. Bu çalışmada “Tarihte ehl-i kalem ve ehl-i kılıç
zümreleri neden iki zıt kutup gibi gösterilmişlerdir? Bunun sebepleri nelerdir?
sorularına İlhanlı İmparatorluğu’nda vezir ve bürokratların İran ve Anadolu’da
yapmış oldukları siyasi ve ekonomik faaliyetler çerçevesinde cevap aranmaya
çalışılacaktır. |
|---|---|
| ISSN: | 2149-9535 2636-7777 |