Osmanlı Subaylığından Modern Suriye Devleti Savunma Bakanlığına: Yusuf Azma, Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri
Yusuf Azma, XX. yüzyılın başlarında Arap bağımsızlık mücadelesinde önemli bir rol oynamış Türk kökenli Şamlı bir asker ve siyasetçidir. Suriye tarihinin yanı sıra Ortadoğu tarihinin de önemli bir figürü olmasına rağmen onun hayatı ve faaliyetleri hakkında kapsamlı ve sistematik bir çalışma yapılmamı...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Gaziantep University
2023-10-01
|
| Series: | Gaziantep University Journal of Social Sciences |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3396011 |
| Summary: | Yusuf Azma, XX. yüzyılın başlarında Arap bağımsızlık mücadelesinde önemli bir rol oynamış Türk kökenli Şamlı bir asker ve siyasetçidir. Suriye tarihinin yanı sıra Ortadoğu tarihinin de önemli bir figürü olmasına rağmen onun hayatı ve faaliyetleri hakkında kapsamlı ve sistematik bir çalışma yapılmamıştır. Bu bağlamda bu çalışma Yusuf Azma’nın doğumundan ölümüne kadar geçen süreçteki yaşam öyküsünü ve siyasi faaliyetlerini kronolojik bir şekilde incelemektedir. Bu kapsamda çalışma, Azma’nın hayatı ve Osmanlı’daki askerlik kariyeri, Şam’a dönüşüyle Suriye Savunma Bakanlığı görevi, Fransız mandasına karşı direnişini ve Fransızlara karşı mücadelesinde Türkiye ile yaptığı iş birliğine odaklanmaktadır. Azma’nın faaliyetleri bu konular üzerinden irdelenirken hem Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivi’nden hem de yerli ve yabancı literatürden faydalanılarak tarihsel bir perspektiften değerlendirme yapılmıştır. Araştırmanın bulgularında Azma’nın özellikle Batı ve Arap literatüründe gösterildiği gibi Osmanlı’ya karşı çıkarılan Arap isyanlarında yer almadığı aksine Osmanlı İmparatorluğu’nun fiilen yıkılışına kadar bir Osmanlı subayı olarak hizmetine devam ettiği görülmektedir. Şam’daki faaliyetlerinde de Anadolu Millî Mücadelesinin Güney Cephesi komutanlarıyla irtibatlı olması, Osmanlı’nın yıkılmış olmasına rağmen İttihatçı geçmişinden kopmadığı söylenebilir. Bunun yanında başlangıçta Faysal ve bazı Suriyeli siyasi figürler tarafından kabullenilen Fransız manda sistemine Suriye siyasetinde oynadığı rollerle reddedilmesini sağlayarak, Fransızların Suriye’de manda sistemini kurmasını geciktirdiği de görülmektedir. Sonuç olarak Azma hem askerî hem de siyasi alanda gösterdiği başarılarla halkın desteğini kazanmış, Fransız işgaline karşı direnmiştir. Ayrıca Suriye’de yürüttüğü bu faaliyetlerle Anadolu’nun Güney Cephesi’nde Fransızlara karşı verilen mücadeleye katkıda bulunmuştur. Halen Suriye bölgesinde yaşanan problemler düşünüldüğünde, bu çalışmanın konusu olan Yusuf Azma’nın hayatı ve siyasi faaliyetleri bölge için oldukça önemli olup günümüze de ışık tutmaktadır. |
|---|---|
| ISSN: | 1303-0094 2149-5459 |